Akılllı fabrikaların Türkiye'deki kareası

Stokla “konuşarak” üretim planlamasını kendi başına yapan fabrikalar… Bilimkurgu değil gerçek. Japonya değil Türkiye. Arçelik, Vestel, Ford Otosan ve Nestlé Waters…

Selma Şimşek Bektaş

selmabektas@turkishtimedergi.com

Geçtiğimiz yıl ABD'nin motor şehri Detroit'te Big M adlı bir konferans gerçekleşti. Üretimin geleceğini masaya yatırıldığı bu konferansın Detroitte yapılması anlamlı bulunmuştu çünkü üretimde büyüme ve verimlilik modeli olan ve  o dönem için bir devrim sayılan modern montaj hattı yine bu kentte keşfedilmişti. Bu konferans da dahil olmak üzere dünya artık üretkenlik gücünü hayallerin ötesinde artırmayı hedefleyen dijital bantları tartışıyor. Yani, teknoloji devi GE ekonomistlerinin tanımıyla akıllı fabrikaları bir adım öne taşıyan "Kusursuz Üretim Tesisleri"ni. Türkiye'de Endüstri 4.0 olarak adlandırılan bu yeni dönem, üretimde heyecan verici gelişmelere tanıklık ediyor. Sanayi Devrimi ile başlayan gelişimine mekanikleşme, elektrik, bilgi işlem evrelerinin ardından internet devrimi ile devam eden bu süreç üretimin merkezine akıllı/kusursuz makineleri alıyor.

Üretim akıllı makinelere emanet

Peki bu akıllı fabrika ya da kusursuz üretim tesislerinde nelere tanıklık ediyoruz ya da edeceğiz. Örneğin sensörler vasıtasıyla ürünlerden alınan veriler işlenerek bakım gerektirip gerektirmediği anlaşılabiliyor böylece onarım işlemleri önceden planlanabiliyor. Ya da rüzgar santralindeki türbinler birbiriyle etkileşime girerek elektrik üretimi daha verimli hale getirilebiliyor. Üretim adedi zamanı ve tedarik zincirlerine ait tüm süreçler akıllı makineler tarafından belirlenip sisteme uygulanıyor. Yönetim yazılımları, fabrikaları akıllı hale getiren en önemli teknolojilerin başında geliyor. Bu yazılımların hayata geçtiği fabrikalarda üretim süreci, bir network aracılığıyla yöneticiler, tedarikçiler ve müşteriler tarafından izlenebiliyor. Bu sürece online müdahale edilebiliyor.Siparişlerde bir değişiklik varsa network üzerinden anında uygulanabiliyor. Üretim çok kısa sürede yeni ürünün üretimine geçiyor.

Intel arızaları önceden tespit etti 9 milyon dolar kazandı

Mitsubishi Electric ve Intel arasında gerçekleşen işbirliği de üretimde nasıl bir dönüşüm olacak sorusuna iyi bir örnek. Geçtiğimiz yıl gerşekleşen işbirliğine göre Intel ve Mitsubishi Electric Intel'in Malezya’da bulunan üretim tesisinde ortak bir pilot programa imza attılar. Mitsubishi Electric’in “e-F@ctory” otomasyon uzmanlığını Intel’in Nesnelerin İnterneti (IoT: Internet of Things) konusunda çözüm üretme uzmanlığı ile birleştiren pilot program sayesinde, arızaların önceden fark edilerek arıza gerçekleşmeden müdahale edilmesi mümkün hale geldi. Pilot program, yüksek verimlilik, önleyici bakım faaliyetleri olanağı, düşük aksam arıza oranı, düşük maliyet ve kusursuz uyum ile sonuçlandı. Tüm bu sonuçlar ise Intel’in yaklaşık 9 milyon dolar tasarruf etmesini sağladı.

GE Global Reseach'ün "20/20 Vizyonu" çalışmasına göre de dijital entegrasyon ile fabrikalarda ürün geliştirme döngüsü, üretim ve tedarik zincirinde yüzde 20 artış olması mümkün. GE, üretimdeki bu değişimin ise "sanal üretim", "akıllı makineler", "esnek fabrikalar" ve "yeniden konfigüre edilen tedarik zincirleri" olarak  açıklıyor.

Dünya devleri bir adım önde gitse de bu konuda Türkiye'den de örnekler görmek mümkün. Türkiye'nin elektronikçisi olma yolunda ilerleyen Vestel, otomotiv üretiminde pek çok ilkleri Türkiye'deki tesislerde hayata geçiren Ford ya da Arçelik gibi şirketlerin üretim hatları ve tesisleri "akıllı fabrika" sistemleri ile yönetiliyor.

Arçelik'in tüm süreçleri akıllı

Türkiye, Romanya, Rusya, Çin ve Güney Afrika'da olmak üzer 5 ülkede 14 üretim tesisi olan Arçelik'in Türkiye’deki ana üretim tesisleri, yüksek hızlı ve esnek üretim teknolojilerine sahip. Yüksek hızlı üretim hatlarında ürünler “one piece flow” (tekli üretim akışı) felsefesi ile ardışık olarak dizilerek üretim akış süresi azaltılırken hızlı model dönüş süreleri ile de farklı müşterilerin her türlü ürün taleplerinin kısa zamanda karşılanması sağlanıyor. İşletmelerde tüm kalite testleri otomatik sistemler ile yapılıyor. Bu sistemlerden toplanan veriler ise bilgisayar yazılımlarıyla analiz ediliyor. Toplanan veriler değerlendirilerek, üretim sistemi ve ürünlerin mükemmellik seviyesini artıracak projelerde kullanılıyor. Arçelik'in üretim sistemlerinde yaygın otomasyon ve robot kullanımı mevcut. Özellikle insan ergonomisine uygun olmayan montaj operasyonları başta olmak üzere, tehlikeli ve riskli işler robot ve otomatik ekipmanlarla gerçekleştiriliyor. Fabrikalarda birçok malzemenin taşıma ve stoklama sistemlerinde tamamen otomatik ekipmanlar kullanılıyor.

Dijital fabrika için altyapı tamam

Arçelik'ten yapılan açıklamaya göre şirketin dijital fabrika altyapısı hakkında şu bilgiler verildi: "Arçelik A.Ş.'de hat dengeleme, simülasyon, üretim akış optimizasyonu, kurumsal kaynak planlama (ERP) modülleri, bulut teknolojileri, kablosuz haberleşme, makineden makineye haberleşme (M2M) ve kontrol sistemleri, ürün yaşam döngüsü yönetimi (PLM) uygulamaları, üretim yönetim sistemleri (MES) ve montaj bilgi sistemleri kullanılarak süreç verimliliği arttırılmaktadır. Yeni projelerle de geleneksel üretim sistemleri yerine veri ile eş zamanlı karar verebilen üretim sistemleri geliştirilerek devreye alınmaktadır.  Bu kapsamda operasyon ve kalite planlarının PLM sistemine aktarılmasıyla birlikte yurtiçi ve yurtdışındaki tüm fabrikaların Dijital Fabrika’ ya geçiş altyapısı oluşturulmuştur. Böylelikle, üretim yönetimi, dokümantasyon gibi temel prensip ve parametreler ortak bir yapıdan yürütülebileceği için verimlilik ve esnek üretim çizgisinde farklılık, inovasyon ve sürdürülebilirlikle ilgili mükemmel uygulamalara erişilebilecektir."

Esnek üretime uygun akıllı sistem

"Arçelik' e ait işletmelerde ayrıca işletmelerdeki güncel veriler ile prosesler, dijital ortama aktarılıp optimize edilerek ve geçerliliği test edildikten sonra gerçek üretim ortamında uygulamaya alınan bir sistem kullanılıyor. Bu sistem verimsizlikten arınmış üretim sahaları, müşteri taleplerine hızlı yanıt, sürekli kalite düşük maliyetli prosesler içeren üretim imkanı sağlıyor. Öte yandan üretim için gerekli olan malzeme transferleri için otomasyon altyapısı bulunuyor. Tüm işletmelerde otomatik istifleme, dağıtım ve taşıma sistemleri kullanılarak, üretim esnekliği ön planda tutulurken ilave olarak görsel fabrika metotları,  akıllı üretim hatları ve montaj bantları yatırımları ile düşük lotlarda esnek üretim yapılabilmekte. Yine üretim operasyonlarımızın sırasıyla ve yanlışsız yapılmasını yöneten otomatik bir de bilgi ağı mevcuttur."

Ford Otosan hem akıllı hem engelsiz

Ford Otosan Gölcük Fabrikası'ndan 13 yıl sonra Türkiye'nin ilk otomotiv fabrikası yatırımını gerçekleştirdi ve 2012'de Yeniköy Fabrikası'nın temelini attı. Yeniköy Fabrikası üstün teknolojisi ile akıllı fabrika kategorisinin en önemli temsilcilerinden biri. Ford’un dünyadaki en önemli hafif ticari araç üretim üslerinden biri olacak bu yeni tesis, yüksek bir teknolojiyle ve çevre dostu uygulamalarla donatıldı. 500 milyon dolar yatırım yapılan tesisin yıllık üretim kapasitesi 110 bin adet. Ford’un dünyadaki en önemli hafif ticari araç üretim üslerinden biri olan fabrika aynı zamanda Ford’un B platformundaki ilk hafif ticari aracı Tourneo Courier ve Transit Courier modellerinin dünyadaki tek üretim merkezi.

Üretim bantlarında  130 teknolojik robot var

Fabrikada Türkiye'de ilk kez hayata geçirilen pek çok teknoloji mevcut. Fabrika Avrupa’da ilk kez kullanılan Dry-Scrubber teknolojisi sayesinde, atık boyalar su gereksinimi olmadan ayrıştırılıyor ve enerji kullanımı azaltılıyor. Ayrıca  verim ve araç kalitesinin sürekliliği için 130 adet son teknoloji robot kullanılıyor. Türkiye'de ilk kez 3 Wet boya sistemi de bu fabrikada kullanıldı. Sistem konvansiyonel boya süreçleri ile karşılaştırıldığında, boyahane, karbon-dioksit emisyonlarını yüzde 15 -25 ve uçucu organik bileşikleri yüzde 10 azaltıyor. Yine 3 Wet boya sistemi sayesinde enerji kullanımı en aza indiriliyor.  Yeniköy Fabrikası'nın en önemli özelliklerinden biri de fabrikanın engelli çalışanlara uygun teknolojik altyapı barındırması. Görme engellilere özel sesli uyarı sistemi ve görsel sinyalizasyon sistemleri, fabrika içinde engellilerin ulaşımını kolaylaştırmak için modifiye edilmiş mekik araç sistemlerive engellilere özel asansör gibi teknolojik altyapı mevcut. Fabrikanın tamamını engelli çalışanlar ya da ziyaretçiler yardım almadan gezebiliyor. Ford'un Kocaeli tesislerinde akıllı sisitemler kullanılıyor. Ford Otosan Kocaeli Fabrikası’nın temel prosesi, siparişlerin en kısa sürede üretilmesi ve sevkiyatını içeriyor. Sistem, tüm Ford ve Ford Otosan ve bayilerinin araç siparişlerini anında bildirme ve bu siparişlerin de ne zaman ve kaçıncı sırada üretileceğini belirleme üzerine kurulu.

 Haberin devamı Turkishtime'ın Nisan sayısında