Enflasyonun altındaki getirilerle nereye?

Ocak ayında yürürlüğe girecek zorunlu bireysel emeklilik sistemi, tartışmaları da beraberinde getirdi. Veriler, birçok fonun getirisinin enflasyonun altında kaldığını gösteriyor.

YAZI Barış Soydan

45 yaş altındaki bütün çalışanların bireysel emeklilik sistemine katılımını zorunlu tutan yeni kanun, Türkiye’nin düşük tasarruf derdine çare olabilecek mi (Çünkü amaç o), bilinmez. Dile kolay, sisteme 13 milyon yeni müşteri geliyor. Ama bireysel emeklilik sisteminin çok konuşulmayan bir sorunu var: Birçok emeklilik fonunun getirisi, enflasyon oranının bile kalmış durumda. Yanda bireysel emeklilik fonlarının son beş yıllık getirisinin, enflasyon, Borsa İstanbul, döviz sepeti karşısındaki durumu var. Tablo gayet net: Bireysel emeklilik fonlarının getirisi, enflasyonun altında...

Enflasyonun altında getiri demek, insanların yaşlılıkları için biriksin diye götürüp emanet ettikleri paranın reel olarak erimesi demek. (Neyse ki, yüzde 25 devlet katkısı var da, bu konu şimdilik o kadar göze batmıyor.) Bu, düşük gelirli gruplardan finans şirketlerine servet aktarımı anlamına gelir. Bunun devlet zoruyla gerçekleştirilmesi, işin daha acı yanı.

Getirisi enflasyonun altında kalan fonlara biraz daha yakından bakalım.

Yıllık enflasyonu yüzde 8.5 olarak alıyorum (Aslında biraz daha yüksek.) Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu (TEFAS)’ın 27 Ağustos tarihli verilerine göre toplam büyüklüğü 284 milyon 344 bin TL’ye ulaşan ve yatırımcı sayısı 28 bin 416 olan Garanti Emeklilik Hayat’ın İkinci Gelir Amaçlı Esnek Emeklilik Yatırım Fonu’nun son bir yıllık getirisi sadece yüzde 2.3.

Bir başka fon: NN Hayat ve Emeklilik Gelir Amaçlı Esnek Emeklilik Yatırım Fonu. (Eski adıyla Oyak Emeklilik.) 68 bin 713 yatırımcısı var. Fon büyüklüğü 201 milyon 419 bin TL. Son bir yıllık getirisi yüzde 3.4.
Ve küçük bir fon: Ergo Emeklilik ve Hayat Gelir Amaçlı İkinci Kamu Dış Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu. 15 bin 809 yatırımcısı var. Son bir yıllık getirisi yüzde 3.2.

Bireysel emeklilik sistemini yakından tanımayanlar için belirtelim: Yukarıda adları geçen emeklilik şirketlerinin, hisse senedi yerine başka enstrümanlara yatırım yaptığı fonlar da var.

Örneğin, Garanti Emeklilik'in de enflasyonun üzerinde getiri sağlayan fonları da bulunuyor. Bir yılda yüzde 14.2 getiri sağlayan, yani yatırımcısına reel olarak kazandıran Gruplara Yönelik Gelir Amaçlı Kamu Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu, bunlardan biri. Bu fonda 38 bin 705 kişi var. Büyüklüğü ise 393 milyon 314 bin TL.

“İşte ne güzel, şirketin bazı fonları kaybettirirken bazıları kazandırmış, yatırımcı eğer birikimini birkaç farklı fona böldüyse, toplamda bir şey kaybetmemiş" denebilir.

Ama kazın ayağı pek öyle değil. Grafikte göreceğiniz gibi bireysel emeklilik fonlarının beş yıllık ortalama yıllık getirisi, enflasyonun altında kalıyor.

Borsadan anlamayan insanlar, bireysel emeklilik birikimini hisse senedi fonuna yatırırsa kaybedeceğini nereden bilsin? Ya da en doğru zamanda hisse senedinden çıkıp altın fonuna geçmeyi nasıl becersin?

Yukarıdaki rakamlar açık: Hisse senedi fonlarına ağırlık verenlerin üç kuruş birikimleri, kuş olup uçtu.

Bütün bunlara rağmen bireysel emekliliğin cazip bir yanı yine de var. O da, devletin yüzde 25’lik katkısı. Devlet, bireysel emeklilik sistemine yatırdığınız paranın üstüne, dörtte bir kadar para koyuyor. Ve sistemde 10 yıl kalmayı başarırsanız, bu parayı size hibe ediyor. Yüzde 25, küçümsenmeyecek bir oran.

Devlet katkısını almak için bireysel emeklilik sistemine girmeye karar verdiniz, diyelim. (Zaten zorunlu olarak girecekseniz de, 2 ay sonra çıkmak yerine, devam etmeye karar verdiniz, diyelim.) Sistemde 10 yıl kalmaya niyet ettiğinize göre birikiminizin enflasyon karşısında erimemesi için fon tercihini doğru yapmanız şart.

Gelin, bireysel emeklilik şirketinin size önereceği farklı fon seçeneklerin son 5 yılda enflasyon karşısında ne kadar kazandırdığına bakalım.

Önce, “riski yüksek ama getirisi de yüksek” denen hisse senedi fonlarıyla, kamu borçlanma kağıtlarına (yani devlet tahvillerine) yatırım yapan fonların 5 yıllık getirisine bakıyoruz... Yandaki grafikte TÜFE, enflasyon anlamına geliyor. Tablo net: Devlet tahvili ağırlıklı yatırım yapan bireysel emeklilik fonlarının getirisi son 5 yılda istikrarlı biçimde enflasyonun altında kalmış. Hisse senedi fonları ise dalgalı bir seyir izlemiş. Getiri bazı aylarda enflasyonun üzerine çıkarken çoğunda enflasyonun altında kalmış. Bu, şu anlama geliyor: Eğer borsadan anlamıyorsanız, doğru zamanda borsadan çıkıp doğru zamanda girmeyi başaramayacağınızı düşünüyorsanız, hisse senedi fonlarından uzak durun.

Aynı şekilde devlet tahvili fonlarından da. (Kamu iç borçlanma araçlarına yatırım yapan fonların getirisinin enflasyonun altında kalması, devletin izlediği faiz politikasıyla yakından ilişkili. Ama bu, başka bir yazının konusu.)

Şimdi sırada likit ve esnek fonların son 5 yıllık getirisi var. Yandaki grafikte likit ve esnek fonların getirilerinin de son 5 yılda enflasyonun altında kaldığı anlaşılıyor...

Son olarak devletin yabancı para cinsinden ihraç ettiği bonolar (eurobond’lar) ile başka ülkelerin finansal enstrümanlarına (başka ülkelerin tahvilleri ile diğer araçlarına) ve kıymetli madenlere, yani altına yatırım yapan fonlara bakıyoruz.

Galiba bulduk: Bu fonların getirisi hiç fena değil. Yandaki grafikte altın (kıymetli maden) fonlarının getirisi düşük görünüyor ama içinde bulunduğumuz yılda, yani 2016’da en çok altın fonlarının kazandırdığını da belirtelim.

Kamu dış borçlanma fonlarının getirisinin yüksek olmasının nedeni, kuşkusuz TL’nin son dönemde dolar ve euro karşısında değer kaybetmiş olması. TL önümüzdeki dönemde dolar ve euro karşısında yükselişe geçmeyecekse, bu trend devam edecek demektir. (TL’nin değerlenmesini bekleyen uzman sayısı, yok denecek kadar az.)

SONUÇ: UZAK DURMANIZ GEREKEN FONLAR

Geldik yazının sonucuna. Bir fonun geçmişteki başarısı, gelecekte de başarılı olacağının garantisi değildir ama güçlü bir işaretidir. Buraya kadar incelediğimiz tablolar, hangi fonların başarılı olduğuna dair bir fikir veriyor. Hangi fonların başarılı olamadığı konusunda da!

EN ÇOK KAZANDIRAN 10 FON (22 Eylül 2016 itibarıyla)