Şirketler, mobing ile mücadelede başarılı olamadı

İş yaşamının 'mobing' ile mücadeleye ne kadar hazırlıklı olduğunu sorgulayan araştırmanın sonucunda, şirketlerin mobing konusunda farkındalığı ve bu konuda yaptığı hazırlığın, yok denecek kadar az olduğuna dikkat çekildi. Panele konuşmacı olarak, Profesör Binnaz Toprak, Mobingle Mücadele Derneği Başkanı Hüseyin Gün, Akbank Yönetim Kurulu Üyesi Aykut Demiray, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) Çalışma Genel Müdürlüğü, Genel Müdür Yardımcısı Nurcan Önder ve Mobing Eğitim ve Destek Merkezi Kurucusu Çağlar Çabuk katıldı.

Mobing davalarında patlama yaşanabilir

Mobing Eğitim ve Destek Merkezi Kurucusu Çağlar Çabuk ile İstatistik ve Yöneylem Araştırmaları Uzmanı Ceyda Afacan, Yeni Borçlar Kanunu'nun 417'nci maddesinin mobing’i önleme yükümlülüğünü işverene yüklediğini, yasa çıktıktan üç ay sonra mobing iddiasıyla ilgili açılan davalarda patlama yaşanabileceğini belirttiler. Bu gelişmeden yola çıktıklarını anlatan Çabuk, araştırmaya katılan hemen her sektörden 244 kişiye 22 soru sorduklarını, ortaya çıkan tablonun, Türkiye'deki şirketlerin mobing’e hazırlıksız olduğunu, ancak bu sonuçların çok üstünde vahim bir tablo olduğunu söyledi.
Araştırmaya katılanların yüzde 86'sı mobing soruşturması için kurumunda uygulanan bir prosedür olmadığı yanıtını verirken, kurumunda mobing prosedürü olduğunu belirtenlerin sayısı ise yüzde 7. Şirketlerin sadece yüzde 7'sinde mobing prosedürünün hazırlık aşamasında olduğuna dikkat çeken Çabuk, 'çalışan şikayet hattı' olan şirket oranının da halen yüzde 24 seviyelerinde olduğunu söyledi. Kurumların, yüzde 48'inde etik yönetmeliğin bulunmadığını belirten Çabuk, yüzde 88'inde mobing eğitiminin hiç yapılmadığına da dikkat çekti. Çağlar Çabuk ayrıca “Gördüğümüz en büyük sorunlardan biri de mobing gerçekleşmesi durumunda kurumların yaklaşımları. Anket katılımcılarının yüzde 44'ü, mobingle ilgili mağdur çalışanın yaptığı şikayet sonrasında, onunla görüşmediğini söylüyor. Yüzde 38'i ise, şikayet edilen kişiden önce mağdur ile görüşüldüğünü söylüyor. Şikayet edilenlerle görüşme yapılmadığını söyleyen yöneticilerin oranı yüzde 44. Bu oldukça önemsenmesi gereken bir sonuç” dedi.

“Daha yolun başındayız”

ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü, Genel Müdür Yardımcısı Nurcan Önder de, mobingle mücadelede henüz yolun başında olduklarını, kanun hazırlanmadan önce tüm kuruluşların ve sosyal tarafların fikirlerini aldıklarını söyledi. Önder, 21 Mayıs 2012'de yayımlanan genelgeyle kurulan Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu'nun ilk toplantısını haziran ayında yaptıklarını hatırlatarak, şunları anlattı:
“Bu kurul, mobingle mücadelede karar ya da tavsiye verecek bir birim olarak kuruldu. İki adımdan oluşan, 2012-2014 yıllarını kapsayan bir eylem planı hazırladık. İlk adımı kurumsal kapasitelerin arttırılması ve eğitim, ikinci adımımızı da, veri toplama ve mevzuat geliştirme olarak belirledik. Bu konuda acele etmek istemiyoruz. Tüm tarafların görüşünü alıp, mümkün olduğunca veri toplayıp, ondan sonra kanun çalışmasını yapmak istiyoruz.”

4028 mağdur Alo 170'ten destek istedi

Genelge çıkar çıkmaz Alo 170 Hattı'nı kurduklarının da altını çizen Nurcan Önder, “Bu alanda psikologlar görevlendirdik. 4 Ekim 2012 itibariyle mobing şikayet ve ihbar hattına toplam 4028 başvuru oldu. Psikologlar başvuru yapanlara, ortalama 24 dakika vakit ayırıyorlar. Arayanlara, psikolojik desteğin yanı sıra, hukuki yönlendirme de yapılıyor” dedi. Önder'in verdiği bilgiye göre, toplam 4028 başvurunun yüzde 68'i özel sektörden, yüzde 32'si de kamudan geldi. Özel sektörden gelenlerin yüzde 44'ü kadın, yüzde 51'i erkek, kamudan gelenlerin ise, yüzde 51'i kadın, yüzde 49'u erkek. Gelen aramaların yüzde 30'unda mağdurlar çalıştıkları yerleri belirtmek istemiyor. Çalıştıkları yeri söyleyen kişilerden yapılan istatistiğe göre de, kamudan, sanayi sektörüne, sağlık ve bankacılık sektörlerinden şikayetler yoğunlukla geldi.

“Farklı olana müthiş tahammülsüzlük var”

Önder'den sonra söz alan Prof. Binnaz Toprak da, “Türkiye'de Farklı Olmak, Din ve Muhafazakarlık Ekseninde Ötekileştirme” araştırmasını hazırlarken, Anadolu'nun 12 ilinde yüz yüze görüşmeler gerçekleştirdiğini belirterek, “Bu ülkede farklı olan herkese müthiş bir tahammülsüzlük var” dedi. Prof. Toprak, “Bana göre, mobingin en büyük meselesi liyakata riayet edilmemesi.  Sosyolog Marx Weber’in bahsettiği gibi, modern bir toplumda, kamu ve özel sektör ayırt etmeden herhangi bir işletmenin etkin çalışabilmesi için, en başta liyakat özelliği gelir. Bir işletmenin, tamamen tarafsız olarak işe alınmış kişilerden oluşması çok önemlidir” dedi. Mobingi yaratan diğer bir sorunun da, görev tanımlarını net olarak belirlememek olduğunu dile getiren Prof. Toprak, “Örneğin iş yerlerinde kahve çay getirmek sekreterlerin işi değildir, ama markete gitmeye kadar patronun tüm özel işlerini sekretere yaptırmaya çalışırlar” dedi. Prof. Toprak, küçük yaşlardan çocuklara eğitim vererek ve ötekileştirmenin ne demek olduğunu anlatarak mobing konusuna sistematik bir çözüm bulunabileceği yorumunu da yaptı.

“Eskiden otoriterdik, demokratikleştik”

Akbank Yönetim Kurulu Üyesi Aykut Demiray da, “Eskiden çok otoriterdik, giderek öğrendik ve demokratikleştik. Mobingin anlaşılmış, öğrenilmiş ve devlet tarafından kabullenilmiş olması çok önemli bir gelişme” diye konuştu. Akbank’ın da bu konuda çalışmalar yürüttüğünü kaydeden Demiray, mobing’in verim kaybı yaratacağını, dolayısıyla şirketlerin bunu bilinçli olarak ele alıp engellemesi gerektiğinin de altını çizdi.

“Mobing cinayettir”

Son olarak söz alan Mobingle Mücadele Derneği Başkanı Hüseyin Gün ise “Mobing’i cinayet ve cinayete teşvik olarak görüyoruz” dedi. Öğretim üyelerinin rektörün mobing’i nedeniyle intihar ettiğini, bir bakanın danışmanının bile mobing mağduru olduğunu söyleyen Gün: “Türkiye’de geçen yıl antidepresan kullanımının 64 milyon kutuya yükseldi. Bu yükselmede iş yaşamındaki mobing mağdurlarının çok önemli bir payı var. Gördüğümüz vakalar bunu bize kanıtlıyor” dedi. Gün, yurtdışındaki örneklerde olduğu gibi, farkındalık eğitimleri ve yasal düzenlemelerle mobing ile mücadelenin yapılabileceğini anlattı.