Yatırımla Türkiye vatandaşı nasıl olunur?
2 Milyon dolar sabit sermaye yatırımı ve 1 Milyon dolar gayrimenkul yatırımıyla Türkiye vatandaşı olmak mümkün. Dahası da var. Konunun Türkiye’deki sayılı uzmanlarından Tolga Habali anlatıyor...
Son dönemde gündemden düşmeyen bir konu “İkinci vatandaşlık ya da oturum.” Neden insanlar ikinci bir vatandaşlık ya da oturum alma ihtiyacında hissediyorlar kendilerini? Bu taleplerin oluşmasında birçok etken olabilir, ancak genel bir çerçevede değerlendirmek gerekirse: Güvenlik nedenleri, politik istikrarsızlıklar, yaşam koşullarının zorlaşması, artan seyahat özgürlüğü talebi, çocukların eğitim ve geleceğine yönelik ailelerin planlamaları, hayat tarzı değişiklikleri, goballeşen iş dünyasının ve iş gücünün yeni pazar ihtiyaçları, uluslararası vergi planlaması insanların ikinci bir vatandaşlık ya da oturum hakkı alma isteğindeki en önemli etkenler olarak karşımıza çıkıyor. Tolga Habali merak edilen soruları yanıtladı...
Türkiye de “Yatırım Yoluyla Vatandaşlık” programı açıkladı. Türkiye’nin bu programı ile ilgili biraz bilgi verir misiniz?
Küresel anlamda artan ekonomik ve politik riskler, ülkeler arasındaki gerginlikler; yatırımcılara yönelik oturum ve vatandaşlık programlarına olan talebin artan bir eğilimle devam edeceğini gösteriyor. Kanada, Amerika, İngiltere gibi ülkelerin süregelen yatırımcı göçmenlik programları yanında, son yıllarda Yunanistan, Portekiz, İspanya, Malta, Letonya gibi ülkelerin yatırımcı oturum programları vasıtasıyla ekonomilerine canlılık getirmeleri, Türkiye’nin de bu konuda bir program yaratma isteğini arttırmıştır.
Türkiye gerek konumu, gerekse sunduğu imkanlar açısında birçok ülke vatandaşı için cazibe merkezidir. Hali hazırda olan bu talebi kaynağa dönüştürme, yatırım yoluyla ülkeye kaynak girişini çeşitlendirme ve zenginleştirme düşüncesiyle Türkiye bu dönemde ilgili vatandaşlık kanunlarında değişikliğe giderek, Ocak 2017’de kendine özgü yatırım yoluyla vatandaşlık kanununu yürürlüğe sokmuştur.
Türkiye’nin Yatırım Yoluyla Vatandaşlık Kanunu gereği:
- 2 Milyon dolar sabit sermaye yatırımı
- 1 Milyon dolar gayrimenkul yatırımı
- 1.5 Milyon dolar gayrimenkul fonu yatırımı
- 3 Milyon dolar banka mevduatı yatırımı
- 3 Milyon dolar Turkiye Cumhuriyeti borçlanma senetleri yatırımı
- 100 kişiye istihdam sağlayacak işletme yatırımı
yapanlar, kanundaki diğer şartları yerine getirerek Türk vatandaşlığını başvurabilirler.
Yukarıdaki seçeneklere bakıldığında Türkiye’nin programında arzu edilen sermaye çeşitliği sağladığını söylemek mümkündür. Birçok ekonomik alanda vatandaşlık için yatırım imkanı, programa bir zenginlik getirmiştir.
Türkiye’de oturum ya da vatandaşlık almak sadece sermaye sahipleri için mi mümkün?
Türkiye’de oturum ve çalışma hakkına sahip olmak farklı şekillerde mümkün olabilir. Ancak yatırım yoluyla vatandaşlık programı ile birlikte yürütülen ve Mart 2017’de yürürlüğe giren Turkuaz Kart uygulamasıyla,
- Nitelikli çalışanlar
- Bilim insanları ve araştırmacılar
- Uluslararası rekabet eden sporcular ve tanınan sanatçılar
- Nitelikli yatırımcılar
- Türk kültürüne katkıda bulunan ve Türkiye’nin uluslararası tanıtımına yardımcı olanlar
Türkiye’de sürekli oturum ve çalışma iznine sahip olarak sonrasında vatandaşlık alabilirler.
Türkiye Yatırımcı Vatandaşlık ya da Oturum Programlarını diğer ülke programlarıyla karşılaştırabilir misiniz?
Bir karşılaştırma yapabilmek için öncelikle Türkiye programının uygulamasının görülmesi gerekmektedir. Programın uygulama esasları, ilgili ve sorumlu merciler, süreç ve kalite kontrolünün nasıl ve kim tarafından yapılacağı, başvuru yapanların güvenlik soruşturmalarının hangi derinlikte ve hassaslıkta ve hangi birimler tarafından ele alınacağı, bu programdan faydalanarak vatandaşlık alacaklara uygulanacak istisnalar, kısıtlamalar, gibi birçok konunun açıklığa kavuşması gerekmektedir. Yine bu programın hem ülke ekonomisine katkısı hem de bundan fayda sağlayacak iş kollarına sağlayacağı katmadeğer somut olarak bir stratejik plan çevresinde değerlendirilmelidir.
Şu anda popülaritesi en fazla olan ülke programları hangileri?
Ülke programlarını; vatandaşlık programları, oturum programları ve göçmenlik programları olarak 3 guruba ayırmakta fayda var. Ekonomik Vatandaşlık Veren Ülkeler: AB’de Malta, Kıbrıs Cumhuriyeti (Güney Kıbrıs); Karayipler’de St Kitts & Nevis, Antigua & Barbuda, Grenada, St Lucia, Dominika. Yatırım yoluyla oturum veren ülkeler ise Yunanistan, Portekiz, İspanya, Avusturya, İtalya, Malta, Letonya, Estonya, Karadağ. Yatırımcı göçmenlik programları uygulayanlar da ABD, Kanada, İngiltere, Avustralya ve Yeni Zelanda.
Örneğin Yunanistan en az 250 bin euro gayrimenkul yatırımı yapan AB dışı ülke vatandaşlarına sürekli oturum hakkı vermektedir. Yunanistan’da sürekli oturum alan yatırımcılar AB Schengen bölgesi içerisinde vizesiz dolaşım hakkına da sahip olurlar. Oturum hakkı çalışma hakkını vermez ancak yatırımcılar şirket kuruluşu yoluyla kendi işini yapabilirler.
ABD yatırımcı göçmenlik programı (EB5) çerçevesinde ise “Yeşil Kart” Bölgesel Yönetim Merkezleri nezdinde yapılacak 500 bin dolarlık özel proje yatırımı ile ya da doğrudan iş yatırımı ile alınabilir. (Yatırım tutarı işsizliğin oranının düşük olduğu merkezlerde 1 milyon dolardır.) Yapılan yatırımın dönüşü için gerekli olan süre 5 yıldır. (500 bin dolarlık asgari yatırım tutarının 1.350.000 dolara çıkarılması gündemde.)
Her 500 bin dolar yatırım için 10 kişilik istihdam yaratılmasını beklemektedir. Yeşil kart ilk aşamada iki yıl süreli verilir ve ABD hükümetinin istihdamı rakamlarını teyit etmesi ile sürekli yeşil karta dönüşür. ABD hükümeti yatırımlara bir garanti vermez. Gerek yatırım riski, gerekse göçmenlik riski nedenleriyle proje seçimi EB5 başvurularında dikkat edilmesi gereken en önemli unsurdur. ABD vatandaşlığı 5 yıllık oturum sonrasında mümkün olabilir. ABD’de yatırım yoluyla göçmenlik (EB5) başvuruları ortalama 16 – 20 ay sürmektedir.