Zeytinyağı ve pamuk yatırımına ne dersiniz?

Türkiye’deki zeytin ağacı sayısı 96 milyondan 165 milyona çıktı ama iklim değişikliği zeytinyağı fiyatını yukarı itmeye devam ediyor. Pamukta da fiyatı Hindistan’daki saygın hastalık etkiliyor. Altında ise Amerika’daki faiz artışı sonrasında düşüş bekleniyor.

YAZI Murat Öğütçen

Amerikan ekonomisinde mayıs ayı istihdam verilerinin zayıf gelmesi, FED'in haziranda faiz artırımına gitmemesi, küresel ölçekte yaşanan jeopolitik riskler, İngiltere'deki kritik referandum ve olası etkileri gündemin önde gelen maddeleri arasındaki yerlerini almayı sürdürüyor.

PETROLDE HESAPLAR ŞAŞACAK

Petrol fiyatları geçen yıla göre yüksek seviyeden işlem görmeye devam ediyor. 2015 yılında bir ara 35 doların altında seyreden Amerikan ham petrolü varil başına 51 dolar seviyesine kadar yükseldi. Londra ham petrolü ise 52.74 doları gördü. Bu seviye yıl içindeki en yüksek düzeye işaret ediyor. Bilkent Üniversitesi Öğretim Görevlisi Necdet Pamir'in ifadeleriyle, petrol fiyatlarındaki hareket sadece klasik arz-talep dengesiyle izah edilemez. Jeopolitik risklerin yanı sıra, spekülatif hareketler de etkili oluyor. Aslında resmin bütününe baktığımızda petrol piyasasında arz tarafında ciddi sorunlar gözükmüyor. Irak, günlük üretim kapasitesini, mayıs ayı içinde, bir önceki aya göre 100 bin varil artırarak 4.5 milyon varile yükseltti. Nijerya'da yaşanan sorunlara karşı Irak kaynaklı petrol arzının artması, arz piyasası açısından olumlu bir duruma işaret ediyor.

Necdet Pamir, petrol fiyatlarındaki gelişmelerin, Türkiye'nin ithalat faturasını ve buna bağlı olarak cari açığı, 2 ile 2.5 milyar dolar arasında artıracağını tahmin ediyor. Pamir şöyle konuşuyor: "Ekonomi Bakanlığı, Orta Vadeli Program’da (2016-2018), 2016 yılı Brent fiyatını varil başına 39.7 dolar, 2017 fiyatını ise varil başına 46.8 dolar olarak öngörmüş. Buna göre de 2016 enerji ithalatını 33 milyar dolar, 2017 ithalatını 43.7 milyar dolar olarak tahmin edildi. İthalat faturası ve buna bağlı olarak cari açık, bir miktar, 2-2.5 milyar dolar civarında, artış gösterir. Artış; ham petrol, petrol ürünleri, doğal gaz ithalatının artacak olan maliyetlerinden kaynaklanacak. Net bir artış rakamı belirtmek zor; zira dolar/TL paritesinin seyri de ayrıca belirleyici olacak. Söz konusu artışlar, öngörülerden 2016 için varil başına 3.3 dolar, 2017 için varil başına 5 dolar fazla olduğu düşünülecek olursa, enflasyon tahminlerini de yukarı doğru çeker. İş Bankası raporuna göre, petrol fiyatlarından etkilenen kalemlerin TÜFE sepeti içindeki toplam payları yüzde 20 civarında bulunuyor. Enflasyonda 15 baz puan civarında bir artış beklenebilir."

ALTIN DÜŞEBİLİR

Emtia piyasasında dikkatle takip edilen enstrümanlardan biri olan altın da hızla yükseldi. Altının onsu 1313 dolara kadar çıktı. Amerikan Merkez Bankası'nın (FED) faiz artırımına haziran ayında gitmemesi, temmuz ayında gitme ihtimalinin de düşük olmasına ve de İngiltere'nin Avrupa Birliği'nde kalıp kalmayacağını belirleyecek olan 23 Haziran tarihli kritik referandum öncesinde, altına yönelik talep artış gösterdi. Altın, özellikle, İngiltere'nin kararı öncesinde güvenli liman vazifesi gördü ve yatırımcılar, deyim yerindeyse, paralarını altına park ettiler. Araştırma Şirketi CME Grup'a göre, FED'in temmuz ayında faiz artırımına gitme ihtimali, bir ay önceki yüzde 30'dan, yüzde 24.8'e geriledi.

Ayrıca Britanya'da AB üyeliğinde kalıp kalmayacağına ilişkin referandumun da altın fiyatları üzerinde yukarı yönlü hareketi desteklediği belirtiliyor. Öte yandan altındaki hareketleri değerlendirebilmek için piyasa hareketlerinin bütününe bakmak gerekiyor. Amerikan ekonomisine ilişkin olumlu verilerin artması halinde ve bağlantılı olarak da FED’in faiz artımına gitmesi durumunda, bu sefer altın fiyatlarında hızlı gerilemelere neden olabilir. Yani, altın fiyatlarının artmasına neden olacak sebeplerin ortadan kalkması halinde bu sefer fiyatlar tam tersi yönde hareket edebilir. Amerikan ekonomisindeki gelişmeler ve paralel olarak da FED'in faiz politikası, İngiltere'nin Avrupa Birliği'nde kalıp kalmama kararı, fiyatların seyrinde etkili olacak.

PAMUK DA YÜKSELİŞ ZAMANI

Pamuk fiyatı üzerinde dünyanın önde gelen pamuk üreticilerinden Hindistan'da yaşanan etkili oluyor. gelince Burgan Yatırım'dan Muharrem Mert Gümüş şöyle açıklıyor: "Hindistan'da pamuk bitkisini etkileyen bir salgın nedeniyle üretimin yüzde 12 azaldığını, stoklardaki azalmanın ise yüzde 48'e çıktığını biliyoruz. Öte yandan, dünyanın en büyük ithalatçısı olan ABD’de stoklar zayıfladı. Bu çerçevede baktığımızda, teknik veriler, spekülatörlerin pozisyonları fiyat artışlarını destekliyor. Ancak, destek seviyesinin tam olarak aşılmamış olması nedeni ile olası düzeltme hareketler yaşanabilir. Fiyatlar, mart ayı itibarı ile, yıl başı seviyesi olan 64.44'ün üzerine çıkarak artış trendini sürdürüyor ve zirve arayışı sürüyor.”

SICAKLAR ZEYTİNYAĞI FİYATINI İTİYOR

Türkiye'de, her ne kadar arzu edilen kadar kullanılmasa da, son yıllarda zeytinyağı tüketiminde artış gözlemleniyor. Ülkemizde zeytin ağacı dikiminde ciddi yükselişler yaşanırken, Türkiye'nin geleceğe yönelik üretim kapasitesinde de artış bekleniyor. Öte yandan, küresel ölçekte gelişmelere baktığımızda, havaların sıcak geçmesi dünya ölçeğinde zeytin yağı üretiminde zaman zaman yaşanan azalmalara ve paralel olarak fiyatlar artışlarına neden oluyor.

Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Ümmühan Tibet, Türkiye'de son yıllarda zeytin ağacı sayısında önemli artışlar yaşandığını belirtirken, ülkemizin ağaç varlığının 2000'li yılların başında 95 milyon düzeyinde bulunduğunu, şimdi ise bu rakamın 167 milyona kadar yükseldiğini belirtiyor. Dünya'da da benzer bir trendin olduğunu söyleyen Tibet, Akdeniz Havzası'nın kritik önemini korumakla birlikte, dünya genelinde de zeytin dikme seferberliğinin gerçekleştiğini vurguladı. Tibet, Çin, Yeni Zelanda, Avustralya, Brezilya gibi ülkeler ve Kuzey Amerika bölgesinde de benzer gelişmelerin yaşandığını belirtti. Ümmühan Tibet, görüşlerini şöyle özetledi: "Dünya geneline baktığımızda İspanya, 315 milyon zeytin ağacı ile ilk sırada yer alıyor. Türkiye ise, İspanya'nın ardından ikinci sırada bulunuyor. Zeytin ağacı varlığı açısından güçlü durumdayız, ama üretim tarafına baktığımızda İspanya, İtalya, Yunanistan ve Tunus'un ardından geliyoruz. Bu durumun iki temel sebebi bulunuyor. İlki, diktiğimiz ağaçların meyve vermeye henüz başlamamış olması, ikincisi ise iklim değişikliklerinin bizi olumsuz yönde etkilemesi. Türkiye, sofralık zeytin üretiminde ise, İspanya ve Mısır'dan sonra üçüncü sırada yer alırken, sofralık zeytin tüketiminde ilk sıradayız."

Görüşler....

Petrolda 1 dolar zam 5 milyar dolar cari açık demek

Bilkent Üniversitesi Öğretim Görevlisi Necdet Pamir

"ABD Enerji Bakanlığı'nın, 2016 yılında Brent için varil başına ortalama 43.03, 2017’de 51.82 dolar fiyat öngörüsü var. OPEC ise, önemli oranda daha yüksek fiyat tahminlerinde bulunuyor. Ekonomik büyümemiz artan petrol fiyatlarından olumsuz etkilenir. Londra brent petrolünde varil başına her 10 dolarlık artış, cari açığı 5 milyar dolar civarında artırırken, GSYH’yı da yüzde 0.6 ölçüsünde olumsuz yönde etkiler. Söz konusu beklentiler gerçekleşirse, GSYH üzerindeki olumsuz yük, yüzde 0.2 ile yüzde 0.3 civarında gerçekleşebilir. Buna karşın, petrol ürünleri talebindeki daralma, iç piyasada diğer mallara yönelik nispi bir talep artışı sağlayabilir. Dış ticaret açısından bakıldığında ise, başta Rusya olmak üzere, petrol ve doğal gaz ihraç eden geleneksel ticaret ortaklarımıza olan ihracatımızda, bu ülkelerin ekonomilerindeki canlanmaya paralel olarak bir canlanma beklenebilir. Ancak bu ülkelerle olan dış politika sorunlarımız dikkate alınırsa, bunun iyimser bir beklenti olduğu söylenebilir."

Altına satış gelebilir

Garanti Bankası Emtia İşlemleri Yöneticisi

Alper Kalyoncu

"Altın fiyatları FED'in faiz artış beklentilerinin azalmasıyla yükselişini sürdürüyor. Altına yönelik talep var. FED dışında İngiltere'nin AB'den çıkıp çıkmamasına ilişkin referandum yatırımcıları endişelendirdi, fiyatlar yükseldi. Altın fiyatlarının 1300-1400 dolar arasında denge sağlayabilir. Öte yandan FED'in faiz artırımı gelirse o zaman altında yoğun satışlar yaşanabilir. Dolayısıyla ABD'den gelecek iyi verilerin altın fiyatları üzerinde aşağı yönlü etkileri olabilir. Türkiye piyasasına gelince Cumhuriyet altınında da paralel bir beklenti var. Bu noktada dolar/TL'deki seyir önemli. Dolar/TL'de aşağı yönlü seviyeler pek gözükmüyor, altında hareket bir süre daha yaşanabilir. Gümüşte de benzer seyir olur. Altında boğa piyasası devam ederse, gümüş fiyatları da aynı şekilde etkilenir. İngiltere'nin kararı ve FED'in faiz politikası hareketin yönünü belirleyecek ana unsurlar olacak. "

Gözler ABD’de olmalı

İş Yatırım Uluslararası Piyasalar Müdürü Şant Manukyan

"Britanya’daki referandum altın fiyatlarının yükselmesinde etkili oldu. Ayrıca reel faizlerin düşük seviyede kalması da altın fiyatlarını yukarı taşıdı. Yatırımcılar bu ortamda altına parayı park edelim dediler. Biraz önce de belirttiği gibi, bir diğer önemli nokta ise reel faizlerin seyri konusu. FED'in faiz politikası bu konuda etkili olacak. FED'in faiz politikası hakkında değerlendirme yapabilmek için, Amerikan ekonomisi verilerine, bilhassa da istihdam verilerine bakmamamız gerekecek. "