Bilkent Üniversitesinin Avrupa Birliğinden Destek Alan Ar-Ge Projeleri

Bilkent Üniversitesi İletişim ve Tasarımı Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Lutz Peschke,  H2020 programı kapsamında Avrupa Komisyonu’ndan iki farklı proje ile destek almaya hak kazandı. 

Dr. Peschke’nin koordinatörü olduğu ve H2020’nin “Toplum ile Toplum İçin Bilim” 2020 yılı çağrısı kapsamında fonlanan “PandeVITA-Dörtlü Helix İşbirliği İçinde Bilim ve Toplum Arasında Etkili Bilgi Transferi İçin Pandemik Virüs İzleme Uygulaması” isimli projede Finlandiya, Almanya, İspanya ve Belçika’dan ortaklarla birlikte PandeVITA adlı bir uygulama geliştirilmiştir. Bilimsel önerilerin ve mobil cihazlara yönelik uygulamaların tavsiyelerinin kabul edilebilirliğini analiz eden PandeVITA aracılığıyla farklı ülkelerdeki yasal ve etik çerçeveler ile COVID-19 krizi sırasında politik kararların ve yaptırımların incelenmesi amaçlanmıştır. 

Dr. Peschke’nin ortak olarak yer aldığı ikinci proje ise H2020 Toplumsal Sorunlara Çözümler-Dönüşümler Çağrısı’nda fon almaya hak kazanmış olan “EUMEPLAT-Avrupa Medya Platformları: Avrupa Kültürü İçin Olumlu ve Olumsuz Dışsallıkları Değerlendirme” başlığını taşımaktadır. İtalya, Almanya, Bulgaristan, İspanya, Belçika, Yunanistan, Türkiye, Portekiz, İsveç ve Çekya’dan on iki ortakla yürütülen projede medya platformlarının Avrupa kimliğini güçlendirmede veya ortadan kaldırmadaki rolünün analiz edilmesi hedeflenmiştir.

Ufuk Avrupa’nın İlk Proje Desteği Avrupa İnovasyon Konseyi’nden 

Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden Doç. Dr. Can Alkan, genom dizi analizini hızlandırma potansiyeline sahip projesi için Avrupa Birliği’nin Ufuk Avrupa (Horizon Europe) programından destek almaya hak kazandı.

Ufuk 2020 (Horizon 2020) programının devamı niteliğindeki araştırma ve inovasyon programı Horizon Europe programı kapsamında Bilkent Üniversitesi’nin ilk hibe desteği olan bu proje, Avrupa İnovasyon Konseyi’nin araştırma ekiplerine “çığır açıcı bir teknolojiyi araştırmaları veya geliştirmeleri” için destek sunan EIC Kılavuz (Pathfinder) programı bünyesinde desteklenmektedir. Bu çerçevede “BioPIM – Biyoenformatik Algoritmaları İçin Bellekte İşleme Mimarileri ve Programlama Kütüphaneleri” isimli projede koordinatör olarak uluslararası bir konsorsiyuma liderlik eden Dr. Alkan, İsviçre, Fransa ve İsrail’den ortaklarla birlikte biyoenformatikte sıklıkla kullanılan algoritma ve veri yapıları ile yeni gelişmekte olan bellekte işleme teknolojilerini birlikte tasarlamaya odaklanarak genom dizi analizinde maliyet, enerji ve zaman tasarrufu açısından en yüksek faydayı elde etmeyi hedefliyor.

Avrupa Araştırma Konseyi’nden ERC Kavram Kanıtı Desteği

Bilkent Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği ve Fizik Bölümleri, Nörobilim Programı ve UNAM öğretim üyesi Doç. Dr. Ömer İlday, Avrupa Araştırma Konseyi (European Research Council – ERC) tarafından Kavram Kanıtı (Proof of Concept – ERC-PoC) desteği ile ödüllendirildi.

ERC-PoC desteği, sadece daha önce ERC ödülü almış olan araştırmacılara, ERC tarafından finanse edilen projeleri sırasında ürettikleri bir fikrin kavramsal doğrulamasını yapmaları için verilmektedir. Dr. İlday, “Doğrusal Olmayan Lazer Litografisi (NLL)” adını taşıyan ve ultrahızlı lazer atımları kullanarak malzemelerin kendiliğinden oluşum mekanizmalarıyla nanoyapılandırılmalarını hedefleyen ERC-CoG projesini 2014-2019 yılları arasında tamamlamıştı. Projesinde doğrusal olmayan geribesleme tabanlı lazer-malzeme etkileşimlerini yöntemini keşfeden ve bu ilerlemeyle 2017 TÜBİTAK Bilim Ödülü’ne layık görülen Dr. İlday, söz konusu genel yöntemin en önemli çıktılarından birisi olarak ablasyon soğutmalı lazer-malzeme etkileşimlerini geliştirmişti.

Dr. İlday, “Süpersonik” isimli PoC projesinde ise ablasyon soğutmalı lazer-malzeme etkileşimlerini yeni limitlere taşımayı hedeflemiştir. Ablasyon soğutmalı rejimdeki temel yenilik, lazerden elde edilen atımların malzeme ile tek tek değil, binlerce atımın toplu etkileşimini elde etmekti. Bu sayede lazer-malzeme işleme ve kesiminde verim 10 kat artırılmıştı. Süpersonik isimli yeni rejimdeki hedef ise hızın çok daha fazla artırılarak malzemenin lazer tarafından kesilme hızını ses hızına ulaştırmaktır. 

Erken Teşhis İçin Avrupa Araştırma Konseyinden ERC Başlangıç Desteği 

Bilkent Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü ve UNAM’da Dr. Öğr. Üyesi Selim Hanay’ın “Elektromanyetik Rezonans Mikroskop: Hücreleri Elektronik Görüntüleme” isimli projesi, Avrupa Araştırma Konseyi’nce ERC Başlangıç Desteği (Starting Grant – ERC-StG) ile ödüllendirildi. Dr. Hanay’ın projesi, Avrupa’nın en prestijli araştırma desteklerinden biri olarak gösterilen ERC-StG çerçevesinde, 1,5 milyon Avro düzeyinde bir bütçeyle fonlandı.

Bu proje sayesinde hastalıklı hücreleri algılayabilecek radar tarzı bir cihaz dünyada ilk kez Bilkent Üniversitesi Makine Mühendisliği laboratuvarlarında geliştirilmektedir. Dr. Hanay ve araştırma ekibi, nanomekanik, mikrodalga algılayıcılar ve mikroakışkanlar gibi birçok farklı alandan teknikleri bir araya getirmekte ve  taşınabilir, düşük maliyetli, hızlı bir elektronik cihaz geliştirerek hastalıkların erken teşhisi için kullanılmasını hedeflemektedir.

1004 A1-Programı ile Yerli ve Milli Nanoteknolojik Malzemeler

Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Enstitüsü - UNAM), kritik yüksek teknolojilerin geliştirildiği TÜBİTAK 1004 – Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı kapsamında A1-PLATFORMU’nu kurdu. 

Yüksek ulusal hedefler ve politikalar kapsamında nitelikli bilgi, küresel ürün ve yerli üretim geliştirilmesi amacıyla, A1-PLATFORMU program yöneticisi UNAM’ın liderliğinde,  alanlarında ülkemizin lokomotif kuruluşlarından TUSAŞ, Vestel ve Şişecam ile  en yetkin yükseköğretim kurumlarımızdan Bilkent Üniversitesi, Eskişehir Teknik Üniversitesi, Abdullah Gül Üniversitesi ve TOBB ETÜ,  A1-PLATFORMU yürütücü kuruluşları olarak bir araya geldi.  

Ekran teknolojileri için nanokristallerden milli uçak için nanokompozitlere kadar ülkemize katma değeri yüksek ileri malzeme teknolojileri kazandıran A1-PLATFORMU, TÜBİTAK 1004 – Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı tarafından 60 milyon TL’yi aşan bir fon ile destekleniyor. 

Medikal Görüntülemede Çığır Açacak Teknolojiler, Beyin Araştırmaları

Bilkent Üniversitesi Ulusal Manyetik Rezonans Araştırma Merkezi (UMRAM) bünyesinde, medikal görüntüleme ve nörobilim alanında çığır açacak çalışmalar yürütülüyor. Araştırma konuları arasında Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) donanımlarının modern yaklaşımlarla yeniden tasarlanması, yapay zekâ ve makine öğrenmesi yöntemleriyle MRG performansının artırılması ve henüz çok yeni olan Manyetik Parçacık Görüntüleme (MPG) konusu da bulunuyor. Bu araştırmaların sonucunda yeni medikal görüntüleme teknikleri geliştirilmesi, MRG cihazının bilinen performans sınırlarının aşılması, cihazın daha yüksek çözünürlükle ve daha hızlı çalışmasını sağlayacak çözümlere ulaşılması, cihazın insan üzerindeki radyo frekans etkilerinin azaltılması, vücut içi protezleri olan hastalara da MR uygulanabilmesinin mümkün olması bekleniyor. 

Sahip olduğu MRG cihazlarıyla tüm Türkiye’den radyoloji ve nörobilim gibi konularda çalışan araştırmacılara da altyapı sağlayan UMRAM’da nörobilim alanında nörogörüntüleme, bilişsel nörobilim, hesaplamalı nörobilim, nörobiyoloji konularında araştırmalar yürütülerek insan beyninin yapı ve işlevinin detaylı olarak çözümlenmesi, hastalıkların erken tanı ve tedavisinin sağlanması ve hayat kalitesini yükseltecek yeni teknolojilerin geliştirilmesi hedefleniyor.