Kuraklığa Çözüm Olan Ar-Ge Projeleri

Değişen iklim şartları ve küresel ısınma ile çölleşme ve kuraklık tehlikesi kendisini her geçen yıl daha yakıcı bir şekilde hissettiriyor. Tüm dünyada ve Türkiye’de uzmanlar kuraklığa karşı önlemler almak için çalışmalarına hız vermiş durumda. Bir tarım ülkesi olan Türkiye de kuraklığın etkilerini azaltmak adına ciddi projeler uyguluyor.

Dünyada iklim değişikliğinden en çok etkilenmesi beklenen bölgelerden Akdeniz Havzası’nda yer alan Türkiye’de kuraklığın geniş bölgelerde hissedileceği ve aşırı sıcak günlerin sayısının artacağı öngörülüyor. Bu nedenle kuraklık, ulusal anlamda ciddiyetle ele alınan bir sorun konumunda. Tarım sektörü; ürün verimliliği, ürün deseni, azalan su kaynakları, artan sıcaklık ve gıda güvenliği bakımından iklim değişikliğinden en çok etkilenen ve bu değişikliğe neden olan sektörlerden biridir.  Bu nedenle günümüzde tarım sektöründe, değişen iklim şartlarına uyumun sağlanmasına ve tarımsal faaliyetlerin neden olduğu karbon salınımının azaltılmasına yönelik yeni tarımsal yaklaşımlar kullanıldığı görülüyor. Hükümet, tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum konularına ilişkin Ar-Ge çalışmalarının desteklenmesi ve geliştirilmesi için önüne kapsamlı bir program koymuş durumda. 

Tarımsal alanda ülkemizde yapılan çalışmalar Tarım ve Orman Bakanlığı Strateji Eylem Planı’nda (2018- 2022); küresel iklim değişiklikleri, tarımsal çevre, kuraklık, çölleşme, diğer tarımsal afetler ve tarım sigortası ile ilgili hizmetleri yürütmek, tabi afetlerden zarar gören çiftçilere özel mevzuatında yer alan esaslar çerçevesinde yardım yapmak şeklinde görev tanımlaması yer almıştır. Strateji Planı’nda ayrıca Ar-Ge başlığı altında iklim değişikliğinin tarım sistemleri üzerine olası etkilerini ölçmek ve tedbir almaya yönelik öneriler geliştirme konuları tanımlanmıştır.

Alınan önlemler sonuç veriyor 

Türkiye, 2019-2030 Çölleşme ile Mücadele Ulusal Eylem Planı doğrultusunda Türkiye Çölleşme Modeli ve Risk Haritası Projesi kapsamında çölleşmeyle ilgili 7 kriter ve 48 gösterge tespit etmiş durumda. Coğrafi bilgi sistemleri tabanlı çölleşme modeli oluşturulurken aynı zamanda ulusal ölçekte çölleşme açısından ‘sıcak noktalar’ tespit edilerek Türkiye Çölleşme Risk Haritası üretildi. Harita 2020’de Türkiye Çölleşme Hassasiyet Haritası adıyla yenilendi. Türkiye’de 2020 sonu itibarıyla yaklaşık 9,8 milyon hektarda ağaçlandırma, erozyon kontrolü, bozuk orman alanlarının rehabilitasyonu ve mera ıslahı çalışmaları yapıldı. Dünyada en fazla ağaçlandırma yapan ilk üç ülke arasında yer alan Türkiye’de, 1970’li yıllarda erozyonla taşınan toprak miktarı 500 milyon ton/yıl iken, ağaçlandırma, erozyon kontrolü, bozuk orman alanlarının rehabilitasyonu, mera ıslahı gibi iyileştirme çalışmaları sonucunda 2020 itibarıyla 140 milyon ton/yıla düştü. 2023’te bu miktarın, tarım, orman ve mera alanlarında alınacak ilave tedbirlerle birlikte geliştirilen erozyon tahmin modeli ve izleme sistemi sonuçlarına bağlı olarak 130 milyon ton/yıla indirilmesi hedefleniyor.

Tarımda Ar-Ge kapasitesi genişliyor 

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) iklim değişikliğinin tarım üzerindeki etkilerini belirlemek ve tarımı olası değişikliklere uyumlaştırmak için alt yapı geliştirme çalışmalarına başlanmış ve TAGEM bünyesinde yer alan 50 adet araştırma enstitülerinde ulusal uluslararası alanlarda Ar-Ge çalışmaları yürütülmekte. Ar-Ge de alt yapı ve kapasiteyi güçlendirmek için enstitüler bünyesinde konu bazlı merkezler faaliyete geçirildiği görülüyor. Yapılan araştırma çalışmalarıyla üreticilerin uygulamalarının genellikle kendi tecrübelerine dayanmakta olduğu, iklim değişikliği ve kuraklık konusundaki tanımlamalarının kendi göstergelerine göre değiştiği ortaya konulmuştur. Bununla birlikte bu konulara yönelik bazı alışkanlıkların değişmesi son derece önemli. İklim değişikliğinin etkilerini en aza indirebilmek ve tarımdan kaynaklanan sera gazlarını azaltmak için dünyada en etkili model olarak kabul edilen koruyucu tarım için doğrudan ekim yöntemleri geliştirilmiştir. Tarımda ileri teknolojinin kullanımı, dünyada olduğu gibi ülkemizde de üzerinde en çok durulan konulardandır. Teknoloji tarım sektörünün entegre bir parçası olmaya devam etmektedir. Dijital sensörlerle donatılmış tarım aletleri ve alanlarıyla çiftçilere, hangi alanlara ne kadar ve ne tür gübreler koyulması gerektiğini, hava koşullarını, bitkilerin ihtiyacı olan mineralleri ve sulamayı, toprağın durumunu, tahmini hasat zamanını detaylı ve gerçek zamanlı bir şekilde göstererek üreticilerin işlerinin kolaylaştırılması ve verimin geleneksel yöntemlere göre en üst düzeye çıkarılması hedeflenmektedir. Birbirleriyle senkronize çalışan makineler sayesinde iş yükü ve maliyet de azalmaktadır. Bu çalışmalar iklim değişikliğinin tarım üzerindeki olumsuz etkilerini ve risklerini de giderecek, en aza indirecek, tarım topraklarının ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımına katkı sağlayan çalışmalardır.

Erozyon yazılım ile takip ediliyor 

Su erozyonu sonucu oluşan yıllık ortalama toprak kayıplarının ortaya konulması amacıyla Dinamik Erozyon Modeli ve İzleme Sistemi yazılımı geliştirildiği kaydediliyor. Böylece yapılan çalışmalarla birlikte ana su havzası ölçeğinden parsel ölçeğine doğru artan hassasiyette arazi yönetim planlarına destek verecek önemli toprak erozyonu verilerini üretmek mümkün hale geldi. Ulusal Dinamik Rüzgar Erozyonu Modeli İzleme Sistemi ile ulusal ölçekte rüzgâr erozyonu sonucu taşınan sediment miktarı ve rüzgâr erozyonu potansiyeline sahip alanlara ilişkin ilk sonuçlar başarıyla üretildi. Başta tarım ve ormancılık sektörleri olmak üzere pek çok sektöre toprak verisi sağlamak, mükerrer toprak çalışmalarının önüne geçmek ve Türkiye Ulusal Toprak Bilgi Sistemi’nin oluşturulma hedefine destek olmak amacıyla Toprak Bilgi Sistemi geliştirildi.

Kuraklığa karşı Ar-Ge projeleri devrede 

Çölleşme, kuraklık ve erozyon konularında 15 Ar-Ge projesi yürütülürken, Baraj Havzaları Yeşil Kuşak Ağaçlandırma Eylem Planı çerçevesinde barajların ekonomik ömrünün artırılması, baraj göllerine gelen toprağın azaltılması, baraj ve su havzalarının korunması, su kalite ve miktarının artması amacıyla Baraj Havzaları Yeşil Kuşak Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü projeleri hazırlanıyor. Bu kapsamda 2020 yılında 4 baraj ve gölet havzasında projelendirme çalışmaları tamamlandı. Öte yandan, Yukarı Havza Sel Kontrolü Proje çalışmaları kapsamında aynı yıl 13 sel havzasında projelendirme çalışmalarının yapıldığı kaydediliyor. 

Kuraklığa dayanıklı çeşitler geliştiriliyor 

Türkiye genelinde atıl durumda olan, boş bırakılan ve nadas alanlarında gerek bitkisel üretimin artırılması gerekse kuraklığa dayanıklı çeşitlerin ekilişlerinin yaygınlaştırılmasına yönelik yüzde 75 hibeyle projeler hayata geçirilmeye başlandı. Bu kapsamda yürütülen Tarım Arazilerinin Kullanımının Etkinleştirilmesi Projesi ile 400 proje destekleniyor. Çeltik üretiminde damlama sulama projelerine öncelik tanınırken mercimek, nohut ve tritikale gibi kuru tarım ürünlerine yönelik teklif edilen projeler de hayata geçirildi