Patent ve Marka Vekilleri Derneği Başkanı Uğur Yalçıner'den Ar-Ge 250 Araştırması Fikri Mülkiyetler Analizi

Türkiye’de patent koruması elde eden firmalar arasında otomotiv, savunma ve havacılık, yazılım ve bilişim sektörleri öne çıkıyor. Bu sektörler, Ar-Ge harcamalarının yüksekliği ve teknolojik gelişmelere öncülük etme potansiyelleri ile dikkat çekiyor. 2023 yılında bu sektörlerde patent koruması elde eden firma sayısının artması bekleniyor.

Ar-Ge harcamaları ve ulusal patent başvuruları verileri ile ilgili her yıl yapmış olduğumuz değerlendirmeleri içeren 2022 yılı analizimizi aşağıda bilgilerinize sunmak istiyorum. Bu yılki analiz çalışmasında 2020 ve 2021 yıllarındaki patent koruması alan firmalara ilişkin verilere ek olarak 2022 yılındaki veriler de dikkate alınarak değerlendirmeler yapılmıştır.

Her zaman belirtildiği üzere, firmaların Ar-Ge harcamaları patent ile korunan buluş sayılarını etkileyen en önemli etkenlerden biridir.

Sektörlerin 2020 yılında Ar-Ge harcamaları sıralamasında ilk 50 firma içindeki sayısı ile 2020 ve 2021 yıllarında Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan alınan patentlere göre sıralamada ilk 50 firma içindeki sayıları sektörel olarak aşağıda Tablo 1’de yer almaktadır.

2022 yılında 2022 yılı Ar-Ge harcaması sıralı sektöre göre ilk 50 firma sayısı ile Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan alınan patentlere göre ilk 50 sıralamasında yer alan sektöre göre firma sayısı Tablo 2’de verilmiştir.

2020 Yılında Ar-Ge harcamaları sıralamasında ilk 50 firma içindeki sayılara göre sektörleri sıraladığımızda ilk 7 sırayı otomotiv endüstrisi, makine ve aksamları, tekstil ve hammaddeleri, kimyevi maddeler ve mamulleri, savunma ve havacılık sanayii, elektrik elektronik ile demir ve demir dışı metaller oluşturmakta idi.

2022 yılının aynı verilerini dikkate aldığımızda bu kez ilk 7 sırayı otomotiv endüstrisi, savunma ve havacılık sanayii, yazılım, bilişim ve bilişim teknolojileri, telekomünikasyon, ilaç, beyaz eşya ile enerji sektörleri oluşturmuştur.

Son iki yıl içinde Ar-Ge harcamaları sıralamasında otomotiv endüstrisi ilk sırayı korumaya devam ederken savunma ve havacılık sanayii 5. Sıradan 2. Sıraya yükselmiştir. 2020 yılında Ar-Ge harcamalarında ilk 7 sırada yer alan firmalardan makine ve aksamları, tekstil ve hammaddeleri, kimyevi maddeler ve mamulleri, elektrik elektronik ile demir ve demir dışı metallerden oluşan 5 sektör yerini yazılım, bilişim ve bilişim teknolojileri, telekomünikasyon, ilaç, beyaz eşya ve enerji sektörlerine bırakmıştır.

Burada dikkat çeken önemli konu özellikle savunma, havacılık ve uzay sanayiinin ve özellikle yapay zekâ uygulamalarının geliştirilmesi için önemli sektörler olan yazılım, bilişim ve bilişim teknolojileri ile telekomünikasyon sektörlerinin ciddi biçimde önem kazanmış olmasıdır.

2020 yılında Türkiye’de patent koruması elde eden firmaları sektörlere göre listelediğimizde ilk 6 sırayı “otomotiv endüstrisi”, “makine ve aksamları”, “tekstil ve hammaddeleri”, “demir ve demir dışı metaller”, “ilaç” ve “hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri” sektörlerinin oluşturduğunu görmekteyiz.

2021 yılında ise ilk 7 sırayı, “otomotiv endüstrisi”, “savunma ve havacılık sanayii”, tohumculuk ve bitki ıslahı”, “tekstil ve hammaddeleri”, “yazılım”, “bilişim ve bilişim teknolojileri”, “makine ve aksamları” ve “elektrik elektronik” sektörleri oluşturmuştur.

2022 yılında Türkiye’de patent koruması elde eden firmaları sektörlere göre listelediğimizde otomotiv endüstrisi (14 patent), savunma ve havacılık sanayii (7 patent), makine ve aksamları (4 patent) ve tohumculuk ve bitki ıslahı (3 ıslahçı hakkı) ile ilk 4 sırayı paylaşmışlardır. İlk 4 sıranın ardından 2’şer patent ile Yazılım, bilişim ve bilişim teknolojileri, beyaz eşya, tekstil ve hammaddeleri, iklimlendirme sanayii ile demir ve demir dışı metaller sektörleri sıralanmaktadır.

Savunma ve Havacılık Sanayiindeki buluşların çoğu zaman gizli patent olma durumları söz konusu olması ve firmaların patent başvurusu yapmaktan çekinmeleri söz konusu olmasına rağmen bu sektöre patent sayısında ikinci sıraya yerleşmiştir.

Yazılım, bilişim ve bilişim teknolojileri sektöründe çok ciddi Ar-Ge çalışmaları yapılmakta olduğu bilinmektedir. Bu sektörün patent korumasındaki açmazı yazılımların patent korumasında aranan teknik karaktere sahip olma durumudur. Zira yazılımlar ile ilgili patent başvuruları patent verilebilirlik kriterleri olan yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik kriterlerinin araştırılıp incelenmesinden önce teknik karakter taşıyıp taşımadıklarına ilişkin değerlendirmeye tabi tutulmaktadırlar. Bu nedenle 2022 yılında alınan patent sayılarına göre ilk 50 sıralamasında yazılım, bilişim ve bilişim teknolojileri sektörü 2 patent ile 5. Sırada bulunmaktadır.

Tablo 3’teki veriler 2022 yılında alınan patent sayısı itibariyle otomotiv sektörünün yine 1. Sırada olduğunu göstermektedir. Bu sektörü izleyen sektörler, savunma ve havacılık sanayii, telekomünikasyon, seramik ve refrakter, beyaz eşya sektörü, tohumculuk ve bitki ıslahı, makine ve aksamları, tekstil ve hammaddeleri, ile yazılım, bilişim ve bilişim teknolojileri sektörleridir. Önceki yıllardaki analizlerimizde de belirttiğimiz üzere, Ar-Ge harcamalarının yüksekliği patent koruması elde etmenin önemli etkenlerinden birisidir. Ancak savunma sanayii ve yazılım, bilişim sektörleri gibi sektörlerde yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı patent sayıları düşük olabilmektedir.