TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal; Yeşil ve Dijital Dönüşümde Birlikte Geliştirme ve Birlikte Başarma

Turkishtime Dergi

Ağustos 2024

Milli Teknoloji Hamlesi ve On İkinci Kalkınma Planının vizyonu doğrultusunda Ar-Ge ve yenilik ekosistemimiz çıktı ve etki odağında ortak hareket ediyor. Çevre dostu, yeşil sanayi imkanları dahil olmak üzere iklim değişikliği ve sürdürülebilirlik alanlarında öncü adımlar atan TÜBİTAK olarak “birlikte geliştirme ve birlikte başarma” yaklaşımımızı ileriye taşıyoruz.

Çevreye duyarlı, afetlere dayanıklı, ileri teknolojiye dayalı yüksek katma değer üreten, geliri adil paylaşan, istikrarlı, güçlü ve müreffeh bir Türkiye” olan On İkinci Kalkınma Planının vizyonunun gerçekleştirilmesinde yeşil ve dijital dönüşümün önemli yeri bulunuyor. Özellikle Beşinci Sanayi Devrimi dikkate alındığında rekabetçi üretim için bir ön koşul haline gelen ikiz dönüşümün sağlanmasında TÜBİTAK olarak var gücümüz ile çalışıyoruz. Ar-Ge ve yenilik ekosistemimizin birlikte geliştirme ve birlikte başarma yaklaşımı için kilit öneme sahip olan 20 Yüksek Teknoloji Platformumuz 252 farklı proje, 1623 araştırmacı, 726 bursiyer ve 102 odak teknoloji içeriyor. Toplam 76 proje içeren SAYEM platformları ile beraber 24 platformumuzda geleceğin teknoloji ve ürünlerini geliştiriyoruz. Bu platformların arasında yer alacak olan yeni platformlara yönelik en yeni çağrılarımız ise doğrudan “Yeşil Dönüşüm” odağında olmuştur.

Ülkemizin 2053 net-sıfır salım hedefine dayalı olarak iklim değişikliği ile mücadele edilmesi ve Avrupa Yeşil Mutabakatına yönelik öncelikli Ar-Ge ve yenilik konularına odaklanmanın arttırılması önem taşıyor. SAYEM Yeşil Dönüşüm Çağrısı ile katma değeri yüksek, yeşil dönüşüme katkı sağlayan ürün veya ürün gruplarının geliştirilmesi için teknoloji ekosisteminin oluşturulmasını hedefliyoruz. Bu çağrımız takvim yılı içerisinde iki dönem olarak tanımlandı. Önerilen platformlar için Yeşil Dönüşüm Göstergeleri de ortaya konmuş olup yenilikçi yeşil teknoloji çözümlerinin geliştirilmesi ile beraber üretim birimi başına elektrik tüketimi, su tüketimi ve geri dönüştürülemeyen atık miktarında azalma gibi eğilimleri de takip edeceğiz. Araştırma üniversiteleri, yeterlik almış altyapılar, kamu Ar-Ge birimleri, Ar-Ge/tasarım merkezleri ile erken aşama teknoloji tabanlı girişim şirketleri dahil çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından ise Yüksek Teknoloji Platformlarının çağrısına toplam 31 başvuru aldık. Önerilen platformlara iklim değişikliği, temiz ve döngüsel ekonomi, temiz enerji, enerji depolama, yeşil ve sürdürülebilir tarım, sürdürülebilir akıllı ulaşım ile sanayide yeşil büyüme alanları dahildir.

Sürdürülebilir bir geleceğe ulaşmadaki çabalarımızın temelinde birlikte geliştirme ve birlikte başarma yaklaşımımız yer alıyor. Yine Türkiye Yeşil Sanayi Projesi altında Yeşil İnovasyon Teknoloji Mentörlük Programımız ile uzman kuruluşlarımız firma ihtiyaçlarını karşılıyor. Toplam 25 çözüm ortağı teknoloji danışmanlığından yol haritası hazırlıklarına kadar çeşitli hizmetler sağlıyor. Sanayide Yeşil Dönüşüm Çağrımız ile de Ar-Ge faaliyetlerinin devamı niteliğinde prototip geliştirme, iyileştirme, doğrulama ve belgelendirme testleri, yerinde uygulama, ölçeklendirme, gösterim ve saha denemelerini destekliyoruz. TÜBİTAK 1501 Programımızda 2024 yılının ilk çeyreğinde desteklenen 358 yeni sanayi Ar-Ge projesinin 216’sı ise öncelikli Ar-Ge ve yenilik konuları veya Avrupa Yeşil Mutabakatı için ek puan değerlendirmesinden yararlanmış bulunuyor. Yeşil Büyüme Teknoloji Yol Haritasındaki konular dahil olmak üzere 2024-2025 yıllarına yönelik ekosistemimiz için ortaya koyduğumuz TÜBİTAK öncelikli Ar-Ge ve yenilik konuları kapsamında da yarısı doğrudan yeşil dönüşüm amaçlarına hizmet eden toplam 252 kritik ürün/teknoloji ve 482 konu belirlenmiş bulunuyor.

Önemli başarılara imza atan Ar-Ge ve yenilik ekosistemimiz yeni hedeflere süratle ilerliyor

Girişimcilik ekosistemimiz için oldukça önemli bir atılımı ise ülkemizin yatırım tabanlı ilk desteği olan TÜBİTAK BiGG Yatırım Tabanlı Girişimcilik Destekleme Programıdır. Toplam 149 BiGG Uygulayıcı Kuruluşumuza 2885 iş fikri başvurusu yapılmış olup 1453 iş fikri hızlandırıcı programdan yararlandı, 515 iş fikri ikinci aşama değerlendirmelerine geçti ve 153 iş fikri Mükemmeliyet Mührü ile desteklenmeye hak kazandı. Şirket kurulum sürecini başarılı bir şekilde tamamlayan 136 iş fikrine de Türkiye Kalkınma Fonu ve TÜBİTAK işbirliği ile yeni kurulan TÜBİTAK BİGG Fonu tarafından yatırım yapıldı. Bu sayede Avrupa’da 2024 yılının ilk çeyreğinde sayı olarak en çok tohum öncesi aşamada yatırım yapılan ülkesi olarak yer aldık. Yeni çağrılarımız ile uluslararası rekabet gücü olan, yenilikçi, teknoloji düzeyi yüksek ürün ve hizmetleri geliştirebilen başlangıç firmalarına yatırım yapmaya devam ediyoruz. Araştırma destek programlarımız çıkışlı iş planları için yenilikçi ek puan imkanlarımız da mevcut.

Ufuk Avrupa Programında Ar-Ge ve yenilik ekosistemimizin başarıları her gün artıyor. Elde ettiğimiz yeni projeler ile beraber toplam 527 projemiz, 877 proje yürütücümüz ve 40 proje koordinatörümüz bulunuyor. Ayrıca, EIC Hızlandırıcısının “Plug In” aracı için sertifika verilmiş olan programlara TÜBİTAK 1501, 1507 ve 1707 programları dahil edilerek desteklenen projeler için yeni imkanlar sağlıyoruz. Bu üç programımızda destek almış ve TÜBİTAK’ın değerlendirme süreçlerini başarı ile geçen firmalarımızdan her yıl 20 firmamız Avrupa Yenilik Konseyi Hızlandırıcı programına tam başvuru aşamasında dahil olma şansı elde edecektir.

Önemli başarılara imza atan Ar-Ge ve yenilik ekosistemimiz yeni hedeflere süratle ilerliyor. Türk Uzay Bilim Misyonu için görevlendirilen ilk astronotlarımızın başarılarında olduğu gibi Ar-Ge yıldızlarımız olarak ülkemizde en çok Ar-Ge harcaması yapan, Ar-Ge personeline sahip olan, en fazla proje yürüten, nitelikli insan kaynağı istihdam eden ile patent, tasarım tescil, marka ve faydalı model açısından ön plana çıkan özel sektör kuruluşlarımız hepimizin gururudur. Bu başarıların paylaşıldığı 2023 yılı “Ar-Ge 250” Raporunda ve takip eden yıllarda da Ar-Ge yıldızlarımızın elde ettiği başarıların çoğalacağına, yeşil ve dijital dönüşüm için artarak etkilerin sağlanacağına ve yeni Ar-Ge yıldızlarının oluşacağına gönülden inanıyorum.

Kaynak Ar-Ge 250 Araştırması