Trend: Mobile özel e-ticaret siteleri

Akıllı telefonlar tüm sektörleri ciddi oranda etkileyecek boyutlara geldi. Televizyon, reklamlar, mesajlaşma ve en önemli etkisi de e-ticarette yaşandı. Sadece mobil kullanıcılara yönelik faaliyet gösteren m-ticaret sitelerinin sayısı Türkiye’de de artıyor.

EMRE DALKILIÇ 

Geçtiğimiz ay Aksoy Araştırma tarafından yürütülen bir anketin sonuçlarına göre, Türkiye’de akıllı telefon kullanıcılarının yüzde 78’i sabah uyandığında ilk olarak cep telefonuna bakıyor. Facebook’un 2015 yılı üçüncü çeyreğinde elde ettiği 4,3 milyar dolarlık ilan gelirinin ise yüzde 78’i mobil üzerinden geldi. Yine aynı dönemde kullanıcıların yüzde 43’ünün Facebook girişleri masaüstü bilgisayarından gerçekleşmemiş. Mobil cihazların özellikle de akıllı telefonların artık günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası olduğu gerçeğini işaret eden bu istatistikleri daha da artırmak mümkün.

 Türkiye’de 1000’e yakın e-ticaret sitesi var

Bilişim Sanayicileri Derneği'nin raporuna göre, şu an Türkiye’de 945 tane irili ufaklı e-ticaret sitesi faaliyet gösteriyor. Bunların bir kısmı pazar yeri mantığı ile çalışan internet siteleri iken (Sahibinden.com, Gittigidiyor.com, N11.com gibi) bir kısmı geleneksel üretim ve satış yapan şirketlerin internet satış siteleri (Teknosa.com ve Migros.com gibi), bir kısmı ise sadece online’da hizmet veren e-ticaret siteleri (Hepsiburada.com, Hızlıal.com gibi).

 Mobilin dönüştürme gücü

2009 yılında akıllı telefonların çıkması, tüm internet ve teknoloji dünyasında hızlı bir dönüşüme neden oldu. İlk dönüşüm cep telefonlarının mesajlaşma kısmında ortaya çıktı. Her gün gönderilen milyarlarca mesaj, chat programlarının çıkması ile yavaş yavaş azalmaya başladı. Şu an Whatsapp, Viber, Line, Skype gibi birçok chat programı mesajların yerini aldı. Bu değişimden nasibini alan bir diğer geleneksel uygulama ise e-posta gönderimi, mesajlaşma kadar olmasa da e-posta gönderiminde de kayda değer bir düşüş yaşandı.

Cep telefonlarının bilgisayar özelliği kazanması, bu değişimin artmasındaki en büyük sebep.

ZenithOptiMedia’nın yaptığı araştırmaya göre, online reklam cirosu ilk defa 2016 yılında gazete reklamlarını geçecek. 2016 yılında gazete reklamlarının küresel büyüklüğünün 68 milyar dolar olması beklenirken, online reklamların 71 milyar dolar olması bekleniyor. 2018 yılına gelindiğinde ise online reklamcılığının televizyon reklamlarını geçmesi bekleniyor. Online reklam cephesindeki gelişmeler, büyüyen mobil pazarın da motoru olurken diğer yanda televizyonların da mobile kayıtsız kalamadığını görüyoruz. ABD ve Japonya gibi gelişmiş ülkelerde birçok televizyon kanalı mobil için uygulamalar hazırlarken, Türkiye’de de Digiturk mobil abonelik sistemi geliştirdi.

Criteo’nun 2015 yılında yaptığı araştırmaya göre, Japonya ve Güney Kore’de online alışverişin yüzde 90’a yakını mobilden gerçekleşti. Aynı oran İngiltere’de yüzde 40, ABD’de ise yüzde 34 olarak gerçekleşti. Aynı araştırmaya göre 2015 yılı sonunda küresel online alışveriş içinde mobil ticaretin payı yüzde 34’e ulaşacak.

Mobil teknoloji firması TMOBTech’den Rudi Dökmecioğlu, 2017 yılında tüm dünyadaki akıllı telefon sayısının 4,5 milyar adet olacağını söylüyor. Bu rakam Türkiye’de ise 60 milyon olacak. Önümüzdeki beş sene içinde mobil ve m-ticaret katlanarak artacak. Bu süreçte mobil uygulamalarda ve cep telefonlarında yapılacak geliştirmeler de kullanım oranlarını daha da artıracak.

M-ticaret dönemi başladı

Dökmecioğlu önümüzdeki dönemde mobilin e-ticaret şirketlerini tamamen bitirebileceğini belirtiyor. Japonya ve Güney Kore’de mobil ticaretin yüzde 90’lara ulaşması da bunun bir göstergesi. Türkiye’de de Gittigidiyor.com ve Sahibinden.com gibi e-ticaret sitelerine bu sitelerin mobil uygulamasından yapılan girişler yüzde 40’lara ulaşmış durumda. Bu konuda ilgi çekici bir diğer konu da Sahibinden.com, Hürriyetemlak.com gibi sitelerin 2015 yılında televizyonda verdiği ilanlarda internet sitesi yerine akıllı telefonları ve kendi sitelerinin mobil uygulamalarını ön plana çıkarması oldu. Türkiye’nin önemli e-ticaret sitelerinin mobili bu kadar ön plana çıkarmasının sebebi sadece sahibinden.com, gittigidiyor.com ve hepsiburada.com gibi sitelerin aralarındaki rekabet değil aynı zamanda sadece mobilde faaliyet gösteren m-ticaret uygulamalarının da çıkmış olması.

Sadece mobilde faaliyet gösteren pazar yerleri

Naspers’ın (2011 yılında Markafoni’nin çoğunluk hissesini almıştı) 2015 yılı Haziran ayında Amerika’nın en büyük mobile-only market place şirketlerinden biri olan Letgo’ya 100 milyon dolar yatırım yapması tüm dünyada dikkatlerin m-ticarete odaklanmasına neden oldu. Naspers’ın bu denli büyük bir yatırım yapmasının altında yatan iki neden vardı: Güney Amerika merkezli Naspers’ın ABD pazarındaki gücünü artırma isteği ve e-ticaretin geleceğinin mobilde olması.

M-ticarette rekabet artıyor

Haziran ayında yatırım alan Letgo uygulamasına Temmuz ayında Türkçe dil seçeneğini ekledi ve ilk girdiği ülkeler arasına Türkiye’yi de dahil etti. Fakat Letgo’dan önce m-ticaret pazarına giren birçok Türk şirketi var. Semt bu pazara giren ilk uygulama. Birçok m-ticaret uygulamasında olduğu gibi konum bazlı çalışan Semt’in ardından Pazar Mobi ve Zebramo da öne çıkan diğer m-ticaret uygulamaları. Ayrıca mobil ağırlıklı İsveç merkezli Clique de Türkiye’de faaliyet gösteren bir diğer 'mobile only' e-ticaret şirketi.

“Pazar daha da büyüyecek”

Zebramo, uzun yıllar Japonya’da profesyonel yönetici ve girişimci olarak Bora Savaş tarafından kurulmuş bir m-ticaret şirketi. Henüz kurulma aşamasında ikisi Japon, biri Singapur merkezli yatırım şirketi ve bir Türk yatırımcıdan yatırım almayı başarmış. Beş-yedi yıl öncesine kadar mobilin ikinci plana atıldığını ve mobil cihazlar üzerinden internette gezinti yapmanın sıkıntılı olduğunu belirten Savaş, Japonya ve Güney Kore gibi teknolojinin yoğun kullanıldığı ülkeler dışında böyle bir deneyimin dünyanın geri kalanında yavaş geliştiğini belirtiyor. Ve mobilin internet ekonomisindeki yerinin giderek daha da önemli olacağını belirtiyor.

Uzakdoğu mobile geçişi tamamlamak üzere

Web geliştiricilerinin artık desktop için geliştirilen ürünlerin, mobil ürünlerin arkasında kalacağı fikrine alışmaya başlamasıyla bu yapının hızlı bir şekilde değişmeye başladığını söyleyen Savaş “Amazon.com’a akıllı telefonlardan olan erişim 2014’te masaüstünü geçti. Aynı durum Japonya’nın Amazon.com’u olan Rakuten için 2013 yılında gerçekleşti. Alibaba (Çin) ise 2012’de çoktan bu sayılara ulaşmıştı ve dünya liderliğini elinde tutuyor. Türkiye biraz geride kalmış olsa da akıllı telefon penetrasyonunda dünyada 14. sırada ve önümüzdeki yıl içerisinde akıllı telefon trafiğinin PC’leri geçeceğine inanıyorum. Örneğin N11.com'da toplam trafiğinin yüzde 35’i mobil cihazlardan yapılıyor”.

Özellikle Japonya, İngiltere ve Amerika, Almanya ve İspanya’daki gelişmeleri yakından takip ettiklerine değinen Savaş, e-ticaretin ülkeler bazındaki mobile kayma oranlarında farklılıklar olsa da genel görüş, her ülkenin hızlı bir şekilde mobile geçeceğini e-ticaretin m-ticarete dönüşeceğini belirtiyor. Savaş şunları ekledi; “Özellikle Japonya ve İngiltere’deki e-ticaret işlemlerinin neredeyse yarısı mobil cihazlar üzerinden gerçekleştiriliyor. Ancak Türkiye de dahil olmak üzere dünya geneline baktığımızda önümüzde çok büyük bir potansiyel ve pazar keşfedilmeyi bekliyor.”

Türkiye’deki 'mobile only' pazar yerleri

Letgo: Amerika merkezli şirket, dünyanın 10 ayrı ülkesinde faaliyet gösteriyor.

Zebramo: Henüz kurulma aşamasında ikisi Japon, biri Singapur merkezli yatırım şirketi ve bir Türk yatırımcıdan yatırım almayı başardı.

Pazarmobi: Konum bazlı ilk Türk m-ticaret şirketlerinden biri.

Clique: Vintage ve ikinci el aksesuarlara yönelik İsveç merkezli bir uygulama ve web sitesi.

GÖRÜŞ

Bora Savaş

Zebramo, CEO ve Kurucu Ortak

Mobil cihazlar sayesinde altyapı olmasa da internet var

Japonya’da yatırımcı olarak çalıştığım zamanlarda özellikle Güneydoğu Asya ile ilgili birçok şey öğrenme fırsatım oldu. Mobil cihazların, teknolojik altyapının hiç olmadığı ya da çok az olduğu yerleri nasıl çok kısa bir süre içerisinde değişime uğrattığını gördüm. Örneğin Hindistan'ın birçok bölgesi ya da Çin’in iç kesimlerinde internet (fiber vb.) altyapısı bulunmuyor. Ancak, büyük mobil operatörleri bir anda pazara girerek, hiçbir altyapının olmadığı yerlere mobil cihazlar ile interneti ulaştırması, mobil pazarın aniden ve hızlı bir şekilde büyümesini ve ekonominin gelişmesini sağlıyor. Afrika’dan örnek verecek olursak, bankacılık altyapısının olmadığı bir ülkede insanların birbirlerine SMS yolu ile para transferi yapıyor olması (bakınız, M-Pesa) da, orada yaşayan insanların hayatını nasıl geliştirdiğinin göstergesi.