Türk tarımının nesnelerin interneti ile imtihanı
Önümüzdeki 10 yıla damgasını vuracak olan makineler arası iletişim teknolojisi, tarım sektörünü şimdiden değiştirmeye ve verimliliğini arttırmaya başladı. Artık seralardaki sebzelerin ısı değerleri tek tuşla sağlanabiliyor, çiftliklerdeki inekler ve tavuklar cep telefonundan takip ediliyor…
Haber: Ali Afatoğlu
alifatooglu@turkishtimedergi.com
Önümüzdeki 35 yılda tarım sektörü, dünya için hayati önem taşıyan bir konuma erişecek. Birçok uluslararası raporda, uzmanlar; 2050 yılında dünya nüfusunu beslemek için dünya tarım sektörünün şimdiki halinden iki kat daha fazla büyümesi gerektiğini belirtiyor. Bir yandan dünya nüfusunu beslemek zorlaşırken bir yandan da çevresel faktörler, tarım sektörünü daha fazla zorluyor. Suların azalması ve enerjinin pahalılaşması çiftçilerin üretim değerlerinde azalmaları beraberinde getiriyor. Tarım ve hayvancılıkta verimliliğin daha iyi yönetilmesi için son yıllarda hızla gelişen teknolojinin desteğini almak ise çiftçilere kısa ve uzun vadeli faydalar sağlıyor.
M2M (machine to machine-makineden makineye) teknolojisi, şirketlerin bilgi merkezleriyle makinalar arasında kablosuz iletişim kurulabilmesine imkan veriyor. Bir diğer deyişle; makineler, işletmedeki her hareketi kontrol edip bunları veriler halinde size raporluyor, tasarruf ve daha iyi üretim imkanları yaratıyor. Örneğin lojistik sektöründe araç filolarının seyir hızı, katedilen mesafesi, yakıt tüketimi, sürüş zamanı ve rotaları gibi bilgilerin anlık olarak kontrol edilmesi sayesinde tasarruf sağlanıyor. Günümüzde belediyeler dahi sayaçları uzaktan kontrol edip okuyabiliyor. Günlük hayatta; asansörlerden bina aydınlatma ve havalandırma sistemlerine kadar pek çok cihaz ve sistemin anlık olarak takip edilebilmesi arızaların erken önüne geçilmesini sağlıyor…İşte “makineden makineye” iletişim kurularak sağlanan bu faydalar artık tarım ve hayvancılık sektörünün de önemli bir parçası haline geldi.
Hayvan çiftliklerine, seralara ve açık arazilere kurulan M2M akıllı çözümleri, iş kolaylığı ve üretim verimliliği yarattıkça daha çok çiftçi ve işletme tarafından kullanılmaya başlandı. M2M teknolojisinin kullanımı dünyada, her yıl yüzde 35 büyüyor. Gelecek 10 yılda tarım işletmelerinin ayrılmaz bir parçası olacak…
CEP TELEFONLARI İLE ÇİFTLİKLER YÖNETİLİYOR
GSM operatörleri hemen hemen her sektörde sundukları M2M çözümleri ile firmalara birçok seçenek sunuyor. 190 ülkede, 468 mobil operatörü hücresel M2M hizmeti veriyor. Teknolojinin asıl kullanımı ise hayvan çiftlikleri ve büyük tarım üretimi yapan işletmelerin seralarında gerçekleşiyor. Makineden makineye teknoloji kullanımı Türkiye’de 2005 yılından sonra hızla yaygınlaşmaya başladı… Gelecek 10 yılda ise Türkiye tarımında M2M kullanımı bir şart haline gelecek…
Türkiye’de özellikle Avea, Turkcell, Vodafone ve Türk Telekom M2M teknoloji çözümlerini çiftçilere sunmak için yarışıyor. Telefon operatörlerinin sunduğu çözümler ile hayvan barınaklarını uzaktan takip edip kontrol sağlamak mümkün. Isı takibi ve kontrolü, hastalık önleyici gözlem ve alarm sistemleri, kontrollü aydınlatma, yemleme ve giriş takibi gibi çözümler ile hayvan barınaklarının verimi artırılıyor. Tavuk çiftliklerinde mevsim ve ısı düzenlemesi sağlayarak civciv ölümlerinin önüne geçilebiliyor. Büyük baş hayvanların adımları dahi takip edilebiliyor. Böylelikle kızgınlık dönemine giren hayvanlar daha erken tespit ediliyor. Sütlerin miktarı, kalitesi ve toplanmasından paketlenmesine kadar olan süreçler makineden makineye teknolojisi ile izlenip daha verimli yönetilebiliyor. Balık çiftliklerine yerleştirilen sensörler ve M2M cihazları sayesinde sıcaklık, sudaki oksijen miktarı, tuzluluk, suyun bulanıklığı, pH ve amonyak miktarı gibi parametrelerin anlık olarak takip edilebiliyor. Seralar, tohum depoları, açık alan üreticileri gibi tarım sektöründe faaliyet gösteren işletmelere yapılan M2M entegrasyonuyla, sıcaklık ve nem değerleri kontrol edilip hastalık, ürünlerde şekil bozukluğu, kalitesizlik gibi olumsuz sonuçların önüne geçiliyor.
SÖKE OVASI TURKCELL’LE ‘AKILLANDI’
M2M teknolojisi işletmelerde, hayvan çiftliklerinde, seralarda uygulanabildiği gibi açık arazilerde de uygulanabiliyor. Turkcell Genel Müdür Yardımcısı İlker Kuruöz, Tukcell’in sadece tavuk kümeslerinde, büyükbaş hayvan çiftliklerinde ve seralarda değil açık alanlarda da uygulanan bu çözümlerden bir tanesinin Söke Ovası’nda olduğunu belirtiyor. Kuruöz, bu uygulamayı şu ifadelerle anlatıyor: “Söke Ovası’nın belli yerlerine yerleştirilen sensörler sayesinde toplanan bilgiler anında merkeze ve orada görevli olan kişilere verilen tabletlere aktarılıyor. Gelen bilgilere göre zamanında, yeterli düzeyde sulama yapılmasını sağlanarak tasarruf ve etkin yönetim imkânı sağlanıyor.”
BANVİT, PROTEİN DEĞERLERİNİ M2M İLE TAKİP EDİYOR
Banvit, M2M, IoT ve bulut gibi günümüzde popülerliğini artıran teknoloji uygulamalarını ilk dönemlerinden itibaren kullanmaya başlayan firmalardan biri.. Banvit Bilişim Sistemleri Müdürü Timur Karaman, gıda sektöründe hayvansal protein üretiminin önemine vurgu yaparak bu konuda Banvit’te uygulanan teknolojileri şu sözlerle ifade ediyor: “Özellikle hayvansal protein üretimi daha da ayrı bir öneme sahip. Çünkü son derece kısa raf ömrü olan ve soğuk zincirin kesinlikle kırılmaması gereken ürünler üretiyoruz. Bu nedenle sektörümüzde anlık ısı bilgileri hayati bir önem taşıyor. Banvit olarak üretimden marketlere kadar geçen tüm lojistik süreçlerde, ürünlerimizin derecelerini son derece hassas bir şekilde ve anlık olarak takip ediyoruz. Yine olası bir ihlal durumunda, ısı değişiminde de, her nerede olunursa olunsun anında müdahale edebiliyoruz. Bunun yanı sıra yem fabrikalarımızda silo seviyelerini takip ederek otomatik sevkiyat emri oluşturma konusundaki çalışmalarımızda da epey ilerledik. Gerçekleştirdiğimiz nem takibi ile de kuluçka tesislerimizde gerek yumurta çıkışını gerekse tahıl ürünlerimizin kalitesini titizlikle korumaktayız.”
Banvit dışında sektörde, Seltav Tavukçuluk, Hisar Yumurta ve Erpiliç gibi işletmeler de M2M çözümlerinden faydalanıyor.
FİDELER İNTERNETTEN KONTROL EDİLİYOR
Antalya, Kumluca ve Fethiye'deki tesisleriyle hizmet veren Zirve Fide, seralarındaki fidelerin, gübrelenmesinden sulanmasına ve ısı değerlerine kadar birçok süreci M2M çözümleri ile takip edip kontrol altına alıyor. Firma, bir yandan sorumlu personelin yapabileceği hataları engelleyerek performansı artırırken diğer yandan cep telefonundan veya internetten takip edebildiği bilgisayar kontrollü sulama ve gübreleme sistemleri ile fidelerin ısı, nem, ışık gibi değişkenleri kontrol altında tutarak üretim verimliliğini yukarı çekiyor.
İNEKLER ROBOTLARA EMANET
Tarım ve hayvancılık sektöründe gelişen teknolojilere bir diğer örnek ise Balıkesir’den. Dünya tarım sektörüne inovasyon ürünleri kazandıran Hollandalı Levy firması ile Balıkesirli Onet firmasının işbirliğinde Türkiye’nin ilk robot teknolojili çiftliği geçen sene faaliyetine başladı. Çiftlikteki robotlar ineklerin yemlenmesinden, sağımına kadar birçok işi yapıyor. Robotların büyük iş kolaylığı sağladığı çiftlikte yem itme robotu, gübre temizleme robotu ve buzağı beslemek için mama robotu da bulunuyor. Robotlarının kullanımı ile birlikte süt veriminde yüzde 15 oranında artış, süt kalite primi, daha az işçi ve daha az veterinerlik gideri gibi avantajlar elde ediliyor. Türkiye’de birçok çiftliğin önümüzdeki yıllarda robot teknolojisine geçmesi bekleniyor. Dünyada ise yakın bir gelecekte, tıpkı traktör ve tarım aletleri gibi robotların da ikinci el piyasasının oluşması öngörülüyor.
TARIMDA M2M TEKNOLOJİSİ ÇÖZÜMLERİ
Tavuk Kümesleri: Kümeslerdeki ısı, nem, iklimlendirme kontrollerinin sağlıklı ve M2M ile anlık yapılması sayesinde civciv ölümlerinin önüne geçiliyor, gereksiz ve zararlı yem tüketimi ve ilaç kullanımının önüne geçilmiş oluyor.
Sebze ve Meyve Seraları: Seralar, tohum depoları, açık alan üreticileri gibi tarım sektöründe faaliyet gösteren işletmelere yapılan M2M entegrasyonuyla sıcaklık ve nem değerleri kontrol edilip hastalık, ürünlerde şekil bozukluğu, kalitesizlik gibi olumsuz sonuçların önüne geçiliyor, toprak neminin kontrol altında tutulması nedeniyle sulama maliyetleri azalıyor ve enerji tasarrufu sağlanıyor.
İnek Çiftlikleri: Süt toplama noktalarına ve soğutma tanklarına yerleştirilen sensörler ve M2M cihazları sayesinde su, antibiyotik, alkol, sütün ısısı ve asit düzeyi dolayısıyla ısıya bağlı bakteri artış oranı tespiti gibi sağlığı ve sütün kalitesini etkileyen değerler anlık olarak takip edilebiliyor. Böylece hem sütün miktarı ve kalitesi hem de süt ile ilgili hayati değerler yakından izlenebiliyor.
Balık Çiftlikleri: Balık çiftliklerine yerleştirilen sensörler ve M2M cihazları sayesinde sıcaklık, sudaki oksijen miktarı, tuzluluk, suyun bulanıklığı, pH ve amonyak miktarı gibi parametreler anlık olarak takip edilebiliyor, gerekli alarm durumlarında hızlı önlemler alınabiliyor. Böylece balık ölüm oranı düşer, daha verimli ve çevreye duyarlı ürün yetiştirilebiliyor.
Bunlara ek olarak Turkcell’in kendi geliştirdiği Trafom Güvende isimli bir ürünü bulunuyor. Trafo güvenliği için tasarlanan sistem ile trafonun 7/24 takibi ve kameradan izlenmesi sağlanıyor. Trafoda meydana gelen bir arızada sistem ve kullanıcı arasında iletişim kuruluyor ve yönlendirmeler yapılıyor.
GELECEĞİN AKILLI TARIM UYGULAMALARI
Japonya led ışıklarla ve robotlarla marul üretiyor
Japonya’da Dünya’nın en büyük kapalı çiftliği, sadece 2,500 metrekare bir alanda her gün 10 bin adet marul üretiyor. Marullar, özel olarak tasarlanan 17,500 LED ışıkla aydınlatılıyor. Normal bir marul üretim serasına göre yüzde 99 daha az su kullanılıyor ve yüzde 80 daha az atık yaratılıyor. Tesisi kuran Mirai firması, gelecekte Hong Kong, Rusya, Çin ve Moğolistan’da da yeni projeler yapacak.
Japon Spread Sebze Fabrikası da otomasyon ile yüksek miktarlarda marul üretmeyi planlıyor. Şirket, 2017 yazından itibaren günde 30 bin kök marul üretecek. Dikme ve filizlendirme gibi süreçlerin haricinde her şeyi robotlar yapacak.
Afrika’daki açlığa karşı daha fazla teknoloji
Afrika’daki ülkeler sınırlı su kaynaklarından dolayı verimli tarım yapamıyor. Önümüzdeki yıllarda tarımda uygulanan akıllı çözümlerin Afrika ülkeleri için uzun vadeli çözümler üretmesi de bekleniyor. Bu konuda öncü ülke olan Sierra Leone’de “akıllı çiftlikler” ile pirinç ekimi, sürdürülebilir balıkçılık, tavuk ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılacak.
“Çiftçi astronotlar”
Küçükken “astronot olmak isteyen” çok ama “çiftçi olmak isteyen” az. Fakat gelecekte her ikisini birden olmak isteyen çocuklar olacak. NASA birkaç senedir “uzayda gıda üretimi” ile ilgili çalışmalar yapıyor. Astronotlar bu yıl ilk marulları ürettiler. Henüz insan sağlığı açısından ne derece yenilenebilir olduğu araştırılıyor fakat ileriki dönemlerde Mars gibi gezegenlerde oksijen kaynağı olarak sebze ve meyve yetiştirmenin çalışmaları için önemli bir adım.
GÖRÜŞLER
-------------------------------------------------------------------
İlker Kuruöz
Turkcell Genel Müdür Yardımcısı
“Turkcell olarak 20 milyondan fazla hayvanın, binlerce seranın ve açık tarım alanının kritik verilerini yöneterek doğal kaynakların etkin kullanımıyla çevreye, kurumların maliyetlerini düşürerek verimliliklerini aynı zamanda da gıda güvenliğiyle halk sağlığına ciddi katkıda bulunuyoruz.”
Timur Karaman
Banvit Bilişim Sistemleri Müdürü
“M2M teknolojisi ile Banvit’te; lojistik ağımızdaki araç filomuzun konum bilgilerini, ısı ve nem gibi çevresel faktörlerini, makine bakım durumlarını, yem fabrikalarımızdaki siloların ham madde seviyeleri ile ham madde kalitelerini takip ve kontrol ediyoruz.”
“TEKNOLOJİNİN DOĞALLIĞI BOZDUĞUNA İLİŞKİN ALGILAR YARATILIYOR, AMAN DİKKAT !”
İstanbul’da ilk kez bu yıl düzenlenen “Nesnelerin İnterneti” zirvesinde teknolojinin tarım ve hayvancılıkta uygulanması konusunda algılar da masaya yatırılmıştı. Sütaş Yönetim Kurulu Başkanı Muharrem Yılmaz, burada yaptığı konuşmada: “Eğer bu teknolojiler olmasaydı, yoğurdun ve ayranın her gün aynı kalitede aynı tazelikte ulaşmasını sağlayamazdık” diyerek teknolojinin sektördeki önemine vurgu yaptı. Yılmaz, işletmelerindeki IT Müdürünün “Teknolojinin doğallığı bozduğuna ilişkin algılar yaratıyor, aman dikkat” uyarısında bulunduğunu belirterek; “Yani bizim ineklerimiz akıllanınca doğallığı bozulur mu? Bozulmuyor. Bizim inekler akıllandıkça bizimle iletişim kuruyor, derdini anlatabiliyor. İnekler akıllandıkça doğallığımızın güvencesi artıyor. Nesnelerin interneti ve teknoloji, doğal lezzetin güvencesidir. Sanayinin ilerlemesiyle doğallığın bozulduğuna yönelik yanlış algıyı düzeltmemiz lazım” sözleriyle makinelerin, ürünlerin ve internetin iç içe geçtiği teknolojinin önemine ve doğru algılanması gerektiğine de dikkat çekti.
Sütaş Yönetim Kurulu Başkanı’nın da dikkat çektiği gibi teknoloji tarıma yön verdikçe “doğallık” tartışmaları da eksik olmayacağa benziyor. Fakat M2M teknolojisi, işletmelerin verimliliği için kullanıldığında doğallığı yok etmediği gibi sürdürülebilir de kılıyor.