Türkiye’nin ilk Blockchain projesi BBN... BKM Genel Müdürü Dr. Soner Canko anlatıyor

Bankalararası Kart Merkezi Genel Müdürü Dr. Soner Canko, Turkishtime'ın Blockchain ile ilgili sorularını yanıtları. Hangi Türk bankasının Blockchain'le ilgili ne yaptığını anlatan dosyayı ise Turkishtime'ın Ocak sayısında okuyabilirsiniz...

Blockcain’le ilgili mevcut ürününüz, hizmetiniz var mı? Neler? Önümüzdeki dönemde ne gibi ürünleri, hizmetleri devreye almayı planlıyorsunuz?

2000’li yılların başından itibaren dünyada, dijitalleşme anlamında büyük bir dönüşüm gerçekleşiyor. İnternet erişimi ve akıllı telefon sahipliğinin artması iş modellerinin yeniden şekillenmesinin önünü açtı. Teknolojideki yenilikler bununla sınırlı değil. Bugün dünyada yapay zeka, makine öğrenmesi, biyometrik doğrulama, giyilebilir cihazlar, nesnelerin interneti gibi yaygınlaşmakta olan yeni teknolojilerden sıkça bahsediliyor ve bu teknolojilerin hangi alanlarda ne tür çözümler üretebileceği tartışılıyor. Bir hayal gibi gelen Mars’ta yaşam üzerine yapılan araştırmalar, teknolojinin ne kadar ilerlediğinin en somut göstergelerinden biri... Tüm bunlar birkaç yıl öncesine kadar sadece filmlerde görebileceğimiz şeylerdi, bugün ise vücut bulmaya başladı.

Blockchain ise bu teknolojilerin en yeni halkalarından biri. 10 yıl önce hayatımızda dahi olmayan blockchain kavramı, bugün birçok sektörde kullanım alanları araştırılan, beklentilerin çok yüksek olduğu bir teknolojiye dönüştü. Bitcoin ile birlikte tanımaya başladığımız teknolojinin olgunlaştığını söylemek için henüz erken. Platformların gelişmesi, kapasiteyi arttırmaya yönelik çalışmalar yapılması ve standartların belirlenmesiyle önümüzdeki yıllarda teknolojinin yaygın biçimde kullanılabileceğini düşünüyoruz.

Türkiye’nin ilk Blockchain projesi BBN hakkında bilgi verebilir misiniz?

BKM olarak içinde bulunduğumuz dijitalleşme sürecinin yeni kapılar açacağının ve iş yapış biçimlerini değiştireceğinin bilincindeyiz. Tıpkı yapay zeka, makine öğrenmesi, nesnelerin interneti teknolojilerinde olduğu gibi blockchain teknolojisini de yakından tanımak için sistematik bir takvim izliyoruz. İlk etapta teknolojiye dair araştırmalar yapıp eğitimlere, konferanslara katılarak teknolojiyi teorik olarak öğrendik. Ardından teknolojiyi daha iyi anlamak ve test etmek amacıyla bir kavram kanıtlama çalışması yapmaya karar verdik. Dijital kimliğin güvenli biçimde oluşturulduğu, saklandığı ve paylaşıldığı çalışmamızla; dağıtık kayıt yapısı, akıllı sözleşmeler, mutabakat gibi blockchain’in temel kavramlarını da test ettik.

Türkiye’nin ilk blockchain projesi olan BBN isimli bu projede, çalışma arkadaşlarımıza yönelik bir sadakat programı geliştirdik. Mobil uygulama üzerinden dijital kimliklerini oluşturan kullanıcılar, kapalı devre olan projemizdeki diğer uygulamalarla da kimliklerini paylaşabiliyor. Müşterini tanı sürecinin blockchain aracılığı ile hızlandırıldığı BBN’de, uygulamaların içerisindeki mağazalardan keklik ismini verdiğimiz puanlarla dijital kodlar alınabiliyor. Kekliklerin kazanılmasında ise bir madencilik (mining) modeli tercih etmedik. Bunun yerine BKM ürünlerinin kullanımıyla ilgili verdiğimiz hedeflerin yerine getirilmesi sonucunda keklik kazanılan bir yapı kurguladık. Uygulamamız yaklaşık bir yıldır aktif ve 150’nin üzerinde çalışanımız tarafından kullanılıyor.

BBN projemizi, açık kaynak kodlu bir blockchain platformu olan Hyperledger Fabric’in 0.6 versiyonu üzerinde geliştirdik. Kısa süre içerisinde BBN’i Fabric’in yeni versiyonu 1.0’a taşıyacağız. Bugüne kadar yaptığımız çalışmalar sonucunda genel çıkarımımız blockchain’in gelişmekte olan ve sabır gösterilmesi gereken bir teknoloji olduğu yönünde. Aracıya ihtiyacı ortadan kaldıran, paydaşlar arasındaki güven ihtiyacını tesis eden, hızlı ve değiştirilemez yapılar kurulmasına imkân tanıyan blockchain’in zaman içerisinde standartların belirlenmesi ile yaygın kullanıma ulaşabileceğine inanıyoruz. BBN projemizde bugüne kadar öğrendiklerimizi ve teknik detayları anlatan raporumuzu, önümüzdeki günlerde kamuoyu ile paylaşacağız. Çalışmalarımız BBN’le sınırlı kalmayacak. Blockchain çalışmalarında bir diğer önemli platform olan Ethereum üzerinde de projeler hayata geçirmek üzere araştırmalar yapıyoruz. Gelişmekte olan teknolojiyi denemeye, öğrenmeye ve öğrendiklerimizi anlatmaya devam edeceğiz.

Şu ana kadar yaptığımız çalışmalarda birincil amacımız blockchain’i öğrenmek ve öğrendiklerimizi de ekosistem ile paylaşmak oldu. Bu doğrultuda, Ahmet Usta ve Serkan Doğantekin tarafından kaleme alınan Türkiye’nin ilk blockchain kitabı Blockchain 101’in kaleme alınmasına destek olduk. Bu kitap, bizim çok değer verdiğimiz bir kaynak. Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmanın yanlış olduğunu ve bizleri geriye götüreceğini düşünüyoruz. Bunu önlemek için blockchain’le ilgisi olan herkesi, rehber niteliğinde olan bu kitabı okumaya davet ediyoruz.

Blockchain sizce Türk bankacılık sektörünü nasıl değiştirecek?

Blockchain’in sunduğu fırsatlar sadece bankacılık sektörünün değil; sigorta, sağlık, müzik, hukuk gibi farklı alanlarda hizmet veren kurumların da dikkatini çekmiş durumda. Ancak bunlar içinde bankacılığın bir adım önde olduğunu söylemek yanlış olmaz. Baktığımızda blockchain’in ilk uygulaması olan bitcoin’in aslında kişilerin birbirine para transfer edebildiği kripto para tabanlı bir finans çözümü olduğunu görüyoruz. Yani teknolojinin doğuşu finansal bir ihtiyacı yanıtlamaya dayanıyor. Benzer biçimde blockchain ile uluslararası para transferi yapılması için çalışan, bankaların da desteğini alan kurumlar olduğunu görüyoruz. Burada farklı paydaşların desteğinin projelerin başarılı olmasında belirleyici olacağını vurgulamak gerekiyor. Elbette bir kurumun kendi bünyesinde bir blockchain projesi yapması, özellikle farklı ülkelerdeki iştirakleriyle yürütülen süreçlerinde verimlilik sağlayacaktır. Ancak sadece kurum içi çözümlere odaklanmak, blockchain’in sunduğu asıl faydayı gözden kaçırmak anlamına gelecektir. Çünkü blockchain’in farklı kurumlar arasındaki süreçlerde sağlayacağı verimlilik, bunun çok daha ötesinde bir etki yapacaktır.

Finans sektöründe blockchain kullanılabilecek alanlar para transferinden ibaret değil. En sıcak konulardan birisi ticari krediler… Bu alanda bankaların ve teknoloji şirketlerinin konsorsiyumlar kurduğunu ve yoğun biçimde çalıştığını biliyoruz. Ek olarak doküman yönetimi, bankalar arası ödemeler ve mutabakat süreçleri de test çalışmaları yapılan başlıca alanlar arasında yer alıyor. Bu alanların tümünde bugünkü yapılarda maliyet, zaman veya benzer bir unsur anlamında verimsizlik olduğunu, blockchain ile buna çözüm üretilmeye çalışıldığını görüyoruz. Blockchain’in gerçek faydasının ortaya çıkması için doğru alanı belirlemek çok önemli. Bu alanlar dışında bizim gelecek gördüğümüz bir diğer başlık ise dijital kimlik. Güvenlik kriterlerinin ve bireylerin etkileşim halinde olduğu kurum ve platform sayısının artması sonucunda kimlik yönetimi artık zor ve çetrefilli bir hal aldı. Gerek BBN çalışmamızdaki kazanımlarımızla, gerek uluslararası örnekleri inceleyerek bu alanda yapılacak bir çalışmada kurulması gereken yapıyı belirlemek üzerine çalışıyoruz.

Bahsettiğimiz tüm bu alanlarda oluşacak etki, muhakkak Türkiye pazarına da yansıyacaktır. Ancak Türkiye olarak aklımızda tutmamız gereken en önemli husus, bu işin bir ekosistem işi olduğu olmalı. Türkiye’nin geleceği ve bireylerin daha iyi hizmet alabilmesi için düzenleyiciden, bankalara, teknoloji şirketlerine tüm ekosistem olarak ideal çözüme ulaşacak yolu bulmaya odaklanmalıyız. Bu sadece blockchain için değil, tüm yeni teknolojiler için geçerli. Dünya bugün bambaşka bir noktaya ilerliyor. Bu dönüşümde geri kalmamak için doğru adımları atmamız ve hızlı olmamız gerekiyor.