Yeni ‘torba kanun’un tüm ayrıntıları…

Türkiye’nin COVID-19 salgınıyla hem sağlık alanında hem de ekonomi alanındaki mücadelesi sürüyor. Ekonomik mücadele kapsamında çıkarılan 7244 sayılı Kanunla getirilen düzenlemeleri Kurtuluş Ozan Keser, Turkishtime için kaleme aldı…

9 Nisan 2020 tarihinde Turkishtime’da yayımlanan “Yeni Torba Kanun Teklifi neler getiriyor?” başlıklı yazımızda, salgına yönelik çeşitli ekonomik ve sosyal tedbirleri içeren torba kanun teklifinin detaylarını ele almıştık. Teklif, 7244 sayılı Kanun olarak dün yasalaştı ve bugünkü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 7244 sayılı Kanun’un, kanun teklifine göre çeşitli değişikliklere uğrayarak yasalaştığını söyleyebiliriz. Peki nihai düzenlemeler nelerdir?

3 ay süreyle işçi çıkarılamayacak

7244 sayılı Kanun’un yayım tarihi olan 17 Nisan 2020 tarihinden başlamak üzere 3 ay süreyle (17 Temmuz 2020’ye kadar) işverenlerin işçileri “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık” halleri dışında işten çıkarmaları yasaklanmıştır. İş ve hizmet sözleşmelerinin feshi yasağı olarak tanımlanan bu süreçte, işverenlerin işçileri ücretsiz izne ayırabilmeleri imkanı tanınmaktadır. Rızası dışında ücretsiz izne çıkarılan işçi açısından bu durum haklı bir neden olarak görülmeyecektir. Hemen belirtmek gerekir ki, Cumhurbaşkanına 3 aylık fesih yasağı süresini 6 aya kadar uzatma yetkisi de verilmiştir.

Ücretsiz İzne Çıkartılan İşçiye Nakit Destek

Fesih yasağı süresinde ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15 Mart 2020 tarihinden sonra işten çıkarılıp da işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere de günlük 39,24 TL’lik bir nakit destek verilecek olup bu destek işsizlik fonundan karşılanacaktır. Söz konusu nakit destek tutarı üzerinden, günlük olarak 0,30 TL’lik bir damga vergisi kesintisi dışında başkaca bir kesinti yapılmayacaktır.

Kısa Çalışma Ödenekleri İçin Başvurunun Onaylanmasına Gerek Yok

Kısa çalışma uygulamasında kural, kısa çalışma ödeneklerinin, kısa çalışmaya ilişkin uygunluk tespitinin tamamlanmasından sonra ödenmesidir. Sadece, Koronavirüs kapsamında yapılan kısa çalışma başvuruları için bu kuralda değişikliğe gidilmiş ve uygunluk tespiti beklenmeksizin ödeme yapılması imkanı getirilmiştir.

Burada dikkat edilmesi gereken bir husus var. Eğer, işveren tarafından hatalı bilgi veya belge verilmesi nedeniyle fazladan bir ödeme yapılmışsa, haksız ödenen tutarlar yasal faiziyle birlikte işverenden tahsil edilecektir. İşverenlerin, kısa çalışma başvurularını uzman kişilerden görüş alarak yapmalarında fayda var.

Ar-Ge ve Tasarım Faaliyetleri ile Teknopark Destekleri

Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde yürütülen faaliyetler ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde yürütülen faaliyetlere 5746 ve 4691 sayılı Kanunlar çerçevesinde çeşitli indirim, istisna, destek ve teşvikler tanınmaktadır. Bu imtiyazların en önemli şartı ise faaliyetin bu merkez veya bu bölgelerde yürütülmesidir.

Türkiye’de ilk Koronavirüs vakasının görüldüğü 11 Mart 2020’den itibaren birçok işyeri, uzaktan çalışmaya geçmiştir. Ar-ge ve tasarım merkezleri ile Teknopark imtiyazları için gerekli olan “bu merkezlerde çalışma” şartının da gerçekleştirilmesi bayağı zora girmiştir. 7244 sayılı Kanun ile, bu şartlarda esnemeye gidilerek, Sanayi ve Ticaret Bakanına, 11 Mart 2020 tarihinden başlayarak 4 ay süreyle, faaliyetlerin bu merkezler dışında yürütülmesine izin verme yetkisi verilmiştir. Üstelik, bu süre 3 aya kadar da uzayabilecektir.

Kanun teklifinin ilk metninde, izin yetkisi Cumhurbaşkanına aitti ve faaliyetlerin bu merkezler dışında yürütülmesine yönelik herhangi bir süre sınırı da yoktu.

Kâr Dağıtımına Sınırlama

Sermaye şirketlerinin dağıtılabilecekleri kar payına ilişkin sınırlama, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 31.03.2020 tarihli yazısı ile gündeme gelmişti. Bizim de katıldığımız yaygın görüş, bu sınırlamanın Kanunla yapılması gerektiği; Bakanlığın, genel kurulun kar dağıtımına ilişkin yetkisini idari kararla sınırlayamayacağı yönündeydi.

Bakanlığın kar dağıtımı sınırlamasına ilişkin yazısında; 2020 yılında, geçmiş yıl karlarının dağıtıma konu edilmeyeceği, 2019 yılı karının da ancak %25’inin dağıtılabileceği ve kar payı avansı dağıtılamayacağı belirtilmişti. Teklif metninde bu düzenlemeye bir hüküm daha eklenerek, eğer daha önce kar dağıtım kararı alınmış ve ödemeleri henüz tamamlanmamışsa, kalan ödeme tutarlarının da yukarıdaki sınırlamaya tabi olacağı belirtilmiştir. Ancak, ne Bakanlığın yazısı ne de kanun teklifi sermaye yedeklerine ilişkin bir sınırlama öngörmemişti. Oysa, sermaye yedeklerinin dağıtımı da tıpkı geçmiş yıl karlarının dağıtımı gibi şirketlerin finansman yapılarını olumsuz etkileyebilirdi. Nihayet, 7244 sayılı Kanunla düzenleme son şeklini almıştır. Buna göre;
• 2020 yılı boyunca geçerli olması öngörülen yasak ilk etapta 30 Eylül 2020’ye çekilmiştir. Ancak, hemen belirtmeliyiz ki; Cumhurbaşkanına, bu süreyi kısaltma veya 3 aya kadar uzatma yetkisi de verilmiştir.
• Serbest yedek akçeler de, dağıtım yasağı kapsamına alınmıştır.
• 2019 öncesi kar paylarının dağıtılamayacağı, 2019 kar payının da ancak %25’inin dağıtıma konu edilebileceği ve yönetim kuruluna kar payı avansı dağıtma yetkisi verilemeyeceği düzenlemeleri ise aynen korunmaktadır.

Fahiş Fiyat Artışlarına ve Stokçuluğa İzin Verilmeyecek

Salgının ülkemizde baş göstermesiyle birlikte, özellikle temel gıda ve ihtiyaç maddeleri ile temizlik ve sağlık ürünleri gibi belli ürün gruplarında yaşanan talepteki artış nedeniyle, piyasada fahiş fiyat artışları baş göstermiştir. 7244 sayılı Kanunla, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından; bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamayacağı düzenlenmektedir.

Yine, stokçuluk olarak nitelenebilecek çeşitli faaliyetler de yasak kapsamına alınmaktadır. Buna göre, piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetlerde bulunması ve tüketicinin mallara ulaşmasının engellenmesi de yasaklanmaktadır.

İyi hafta sonları dileriz.

Kurtuluş Ozan Keser
YMM, Bağımsız Denetçi
NTS YMM Denetim ve Danışmanlık A.Ş.
ozan.keser@audit.com.tr
www.audit.com.tr