İhracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin genelge yayımlandı

EKONOMİDE GÜNDEM - Nedim Tolga Süer
tolga.suer@audit.com.tr
İhracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin uygulama genelgesi 06.11.2018 tarihinde Merkez Bankası’nın internet sitesinde yayımlanmıştır. Yayımlanan genelge ile ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiş olup söz konusu genelgede yer alan düzenlemeler maddeler halinde aşağıda özetlenmiştir;

1. İhracat bedellerinin yurda getirilmesi ve yüzde sekseninin TL’ye çevrilmesine ilişkin 2018-32/48 sayılı Tebliğ hükümleri, bu Tebliğ’in yürürlük tarihi olan 04.09.2018 tarihinden itibaren ve Tebliğ’in yürürlük süresi içerisinde fiili ihracatı gerçekleştirilen işlemlere uygulanacaktır. Diğer bir ifadeyle, eşyaya ilişkin ihracat beyannamesinin kapanma tarihi 04.09.2018’den sonra olan ihracatlar düzenleme kapsamındadır.

2. İhracat bedelleri, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilecektir. Bu süre, fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü aşamayacaktır. Yurda getirilen ihracat bedellerinin %80’i bir bankaya satılacak ve banka tarafından Döviz Alım Belgesi (DAB) düzenlenecektir. Bu işlem, ihracat bedelinin yurda getirilişinden sonraki bir dönemde de gerçekleştirilebilecektir. Ancak, bu süre fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemeyecektir.

3. İhracat işlemlerine ait sözleşmelerde bedellerin tahsili için fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günden fazla vade öngörülmesi durumunda, bedellerin yurda getirilme süresi vade bitiminden itibaren 90 günü geçemeyecektir.

4. Özelliği olan ihracatta 180 gün yerine farklı süreler öngörülmüştür. Bunlar aşağıdaki gibidir:

* Müteahhit firmalarca yurtdışına yapılacak ihracatın bedeli 365 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılacaktır.
* Konsinye yoluyla yapılan ihracatta bedel kesin satışı müteakip 180 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılacaktır.
* Uluslararası fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen malların bedelleri gönderildikleri fuar, sergi veya haftanın bitimini müteakip 180 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılacaktır.
* Yurt dışına geçici ihracatta, ihracı yapılan malların verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi veya bu süreler içerisinde satılması halinde satış bedeli süre bitiminden veya kesin satış tarihinden itibaren 90 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılacaktır.
* Kredili veya kiralama yoluyla yapılan ihracatta, ihracat bedeli kredili satış veya kiralama sözleşmesinde belirlenen vade tarihlerini izleyen 90 gün içinde yurda getirilecektir.

5. Serbest bölgelere yapılan ihracatlar da düzenleme kapsamındadır.

6. İran ve Suriye’ye yapılan ihracat işlemlerinde, bedelin yurda getirilmesi ve %80’inin bankaya satılmasına ilişkin hükümler uygulanmayacaktır.

7. İhracat bedelleri beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilecektir. Bununla birlikte, bedel beyan edilenden farklı bir döviz üzerinden yurda getirilebilecektir.

8. TL üzerinden yapılan ihracat karşılığında yurda döviz getirilebilecektir.

9. İhracat bedeli efektif olarak yurda getiriliyor ise gümrük idarelerine beyanı gerekecektir.

10. Peşin dövize ilişkin düzenlemeler özetle aşağıdaki gibidir:
* Peşin bedel karşılığı ihracatın 24 ay içerisinde yapılması gerekmektedir.
* Peşin döviz karşılığında 24 ay içerisinde ihracat yapılmaması veya bu süre içerisinde peşin döviz tutarının tamamının tek seferde iade edilmemesi durumunda bu tutar kambiyo mevzuatı açısından prefinansman kredisi hükümlerine tabi olacaktır.
* Peşin ödeme olarak ihracatçının hesabına transfer edilen ihracat bedellerinin en az %80’i fiili ihraç tarihinden itibaren en geç 180 gün içerisinde bir bankaya satılacak ve ihracat bedellerini alan bankaca DAB düzenlenecektir.
* 04.09.2018’den önce ihracatçıya peşin ödenen bedeller düzenleme kapsamı dışında olacaktır.
* 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in yayımı tarihinden önce ihracatçıya peşin ödenen bedeller 2018-32/48 sayılı Tebliğ hükümleri kapsamında olmayacaktır.

11. İhracat bedelinin bankaya satılacak olan %80’lik kısmı belirlenirken bu bedelden, 2018-32/48 sayılı Tebliğ’in 7’nci maddesinde de sayılan aşağıdaki indirimler ve mahsup işlemleri de yapılacaktır.
* İhracatla ilgili navlun, sigorta primi, komisyon, ardiye, depolama, antrepo, gümrük resmi, harç ve faktoring masrafları iskonto giderleri gibi masraflar için yapılacak indirimler
* Konsinyasyon yoluyla ihraç edilen mallarla ilgili nakil, muhafaza, bakım ve fümügasyon, rafa (maniplasyon), satış ve benzeri masrafların ihracat bedelinden mahsubu
* Vezin noksanlığı veya kalite farkı ile ekspertiz ve tahkim ücretleri ve rafa (maniplasyon) masraflarının mal bedelinden mahsubu
* İhracatçının ithalat bedelleri, sermaye hareketlerine ilişkin ödemeleri, görünmeyen işlemlere ilişkin giderleri ve transit ticaretinin alış bedeli ile bankalarca mahsubu
* Mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu
* Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılan diğer mahsup talepleri

12. İhracat bedelleri ödeme hizmeti sağlayıcıları aracılığıyla da yurda getirilebilir. Söz konusu bedellerin ihracat bedeli olarak alışı bankalar tarafından yapılır.

13. Afganistan, Irak ve Libya’ya yapılan ihracat işlemlerinde ihracat bedelinin bankalarca tahsili aşağıdaki yollarla da yapılabilecektir:
* İthalatçının Türkiye’deki bankalarda bulunan hesaplarından transferi,
* İhracat bedelinin ihracat işlemiyle ilişkisi kurulmak şartıyla üçüncü bir ülkeden bankalar aracılığıyla transferi veya
* Belli şartlarla, Nakit Beyan Formu aranmaksızın efektif olarak

14. Peşin bedel ve alıcı prefinansmanı dışında da ihracat bedeli TL olarak tahsil edilebilecektir. Ancak, bunun için satış sözleşmesi, akreditif mektubu veya banka garanti mektubunda bedelin Türk lirası olarak tahsil edileceğinin beyan edilmiş olması veya alıcıya gönderilecek faturanın Türk lirası olarak düzenlenmiş ya da Gümrük Beyannamesinin 22’nci hanesinde Türk Lirası olarak beyan edilmiş olması gerekmektedir. KKTC’ye yapılan ihracatta, ihracat bedeli bu belgelerde döviz olarak gösterilse bile TL olarak tahsil edilebilecektir.

15. Efektif olarak getirilen ihracat bedelinin yurt dışından getirildiğinin tespiti gümrük idarelerince onaylı Nakit Beyan Formu (NBF) ile yapılır. Söz konusu efektifin ihracat bedeli olarak alışının yapılabilmesi için NBF’nin düzenlenme tarihinden itibaren 30 gün içinde bankalara tevdi edilmesi gerekmektedir.

16. Fiili ihraçtan sonra ihracat fiyatında lehte değişiklik yapılması halinde ihracatçının talebine ve fiyat değişikliğine ilişkin faturanın ibrazı üzerine fark tutarın ihracat bedeli olarak alışı yapılabilecektir. Fiyat değişikliği aleyhte olursa fark tutar hesap kapatma işlemlerinde dikkate alınmayacaktır.

17. Hizmet ihracatı, transit ticaret, Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile yapılan satış, Türkiye’de ikamet etmeyenlere KDV hesaplanarak yapılan satış ve mikro ihracat işlemlerinde bedellerin tamamının tasarrufu serbest olacaktır. CFR ve CIF teslim şekline göre gerçekleştirilen ihracatta, navlun ve sigorta bedeli ile kiracının satın alma hakkı bulunmayan finansal ve ticari kiralama sözleşmesi çerçevesinde elde edilen kira bedelleri hizmet bedeli döviz olarak kabul edilecektir.

18. İhracata ilişkin bedelin tahsili için 180 günden fazla vade öngörülmesi ve özelliği olan ihracat işlemlerindeki tarih ve süreler saklı kalmak kaydıyla; ihracat bedeli dövizlerin (avans dahil) fiili ihraç tarihinden itibaren yurda getirilerek en az %80’inin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde bir bankaya satılması halinde ihracat hesabı aracı banka nezdinde kapatılacaktır.

19. İhracat bedeli alışının, tahsil süresi dışında ancak 5 iş günlük ihbar süresi içinde yapılması halinde ihracat hesabı, ihracatçının bağlı bulunduğu Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilmeksizin kapatılacaktır. İhracat bedeli alışının ihbar süresinden sonra yapılması halinde, hesabın kapatılmasına ilişkin talepler doğrudan Vergi Dairesi Başkanlığına veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne yapılacaktır.

20. İhracat hesabının kapatılabilmesi için Gümrük Beyannamesi (GB) örneği, ilgili DAB (Döviz Alış Belgesi) ve DSB’ler, (Döviz Satım Belgesi) satış faturası ile indirim ve mahsup konusu belgelerin aracı bankaya ibrazı zorunludur.

21. 2018-32/48 sayılı Tebliğin 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep hallerinin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı müddetince altışar aylık dönemler itibarıyla ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce ek süre verilir. Mücbir sebep halleri dışında kalan haklı durumların varlığı halinde ise, hesapların kapatılmasına ilişkin altı aya kadar olan ek süre talepleri, firmaların haklı durumu belirten yazılı beyanına istinaden üçer aylık devreler halinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, altı aylık süreden sonraki ek süre talepleri ise Bakanlık tarafından incelenip sonuçlandırılacaktır.

22. Her bir gümrük beyannamesi itibariyle, 100.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, mücbir sebeplerin varlığı dikkate alınmaksızın beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklanan noksanlıklar dahil) ihracat hesapları doğrudan bankalarca ödeme şekline bakılmaksızın terkin edilmek suretiyle kapatılır.

23. Her bir gümrük beyannamesi itibariyle, 200.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, 2018-32/48 sayılı Tebliğin 9’uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce, terkin edilmek suretiyle kapatılır.

24. Her bir gümrük beyannamesi itibariyle, 200.000 ABD doları veya eşitini aşan noksanlığı olan açık hesaplara ilişkin terkin talepleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından incelenip sonuçlandırılır.

25. İhracat hesabının, ek süreler de dâhil olmak üzere, süresi içerisinde kapatılamaması halinde açık hesap tutarı aracı bankaca 5 iş günü içinde Vergi Dairesi Başkanlığı veya Vergi Dairesi Müdürlüğüne ihbar edilir. Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince ihracat hesabının kapatılması için ilgililere ihbardan itibaren 10 iş günü içinde 90 gün süreli ihtarname gönderilir. 90 günlük ihtar süresi sonunda kapatılmayan ihracat bedelleri için Vergi Dairesi Başkanlıkları veya Vergi Dairesi Müdürlüklerince Cumhuriyet Savcılıklarına 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun uyarınca yasal işlem başlatılmasını teminen bildirimde bulunulur ve Bakanlığa ihbara ilişkin bilgi verilir.

NEDİM TOLGA SÜER Kimdir?
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinden mezuniyeti sonrasında çalışma hayatına 2004 yılında Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu’nda başlayan Süer 2004-2011 yılları arasındaki Hesap Uzmanlığıgörevi esnasında enerji, finans, telekomünikasyon, tekstil, otomotiv, bilişim, lojistik, gayrimenkul, sağlık, gıda, turizm, ilaç, inşaat, lojistik, metal, petrokimya ve benzeri sektörlerde Maliye Bakanı adına vergi denetimi yapmış ve bu sektörlere yönelik oluşturulan araştırma ve inceleme ekiplerinde yer almıştır.
2011-2013 yılları arasında Vergi Denetim Kurulu Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlığı’nda incelemelerini sürdürmüştür.
Süer, Maliye Bakanlığı’ndaki görevi esnasında İngiliz Vergi Sisteminde Yabancı Sermaye Teşvikleri hususunda araştırmalar
 yapmak üzere 1 yıl süreyle İngiltere’de görevlendirilmiştir.
2013 yılının Ocak ayında kamudaki görevinden ayrılan Süer, ülkemizin önde gelen gruplarından Kibar Holding A.Ş. şirketler topluluğunun Mali İşler Direktörlüğü’ne atanmıştır.
Günümüzde halen Kibar Holding Şirketler grubunun Vergi Danışmanı olarak çalışmalarına devam eden Süer, Mali İşler Direktörlüğü görevinden 2015 yılında ayrılmıştır.
Bugün Kurucusu olduğu AUDIT-Turkey NTS Yeminli Mali Müşavirlik Denetim ve Danışmanlık A.Ş. çatısı altında Yönetim Kurulu Başkanı ve Yeminli Mali Müşavir olarak mesleki hayatını sürdüren Süer, SPK tarafından 2011 yılında, Kamu Gözetimi Kurumu tarafından da 2016 yılında Bağımsız Denetçi ünvanına hak kazanmıştır. SPK tarafından verilen Kurumsal derecelendirme lisansına sahiptir.
Hesap Uzmanları Vakfı, İstanbul YMM Odası, Uluslararası Finansal Yönetim Enstitüsü, Mülkiyeliler Birliği üyelikleri bulunmaktadır.