50 başarısız startup ve hatalarından çıkarılacak 50 ders (30-50)
(Dosyanın ilk bölümünü okumak için tıklayın.)
(Dosyanın ikinci bölümünü okumak için tıklayın.)
31 - Ekolay.net
90’ların sonunda internet sağlayıcısı olarak hizmet vermeye başlayan Ekolay zaman içinde değişime uğrayarak haber, eğlence ve oyun portalı olarak hizmet vermeyi sürdürmüştü. Yıllar önce Kemal Sunallı reklamlar ile milyonlarca insanı internet ile tanıştıran, ilk mail adreslerini almalarını sağlayan site, zamanla Facebook, Twitter gibi fenomen sosyal medya ağları karşısında kullanıcısını kaybetmeye başlamıştı. Nisan 2013 tarihi itibariyle faaliyetlerine son verse de tam olarak kapanmadı. Doğan Grubu, Ekolay.net’i ismi ile daha uyumlu olacak şekilde sarı sayfalar sitesine dönüştürdü.
Ders: Bazen değişim seni alıp götürür.
32 - Evim.net
2010 yılında ev dekorasyon dikeyinde kurulan önemli fırsat sitelerinden biri olan Evim.net, beş yılın ardından 2015 yılında kapanan internet siteleri arasına girdi. 2013 yılı başında EBRD ve 212’den 5 milyon dolar yatırım da alan Evim.net,
Evmanya ve Evidea gibi güçlü oyuncuların olduğu dikey pazarda tutunamadı. Site açık olsa da daha çok mobilya ve dekorasyon bloğu şeklinde devam ediyor. Fırsat sitesi - niş pazar birleşimiydi. Fırsat siteleri cazibesini yitirdi. Segmenti ise fazla oyuncuyu kaldıracak büyüklükte değildi.
33 - Kliksa.com
Sabancı Holding’in iştiraki olan Kliksa, 2012 yılında kurulan bir e-ticaret sitesiydi. 2014 yılında 10 milyon dolarlık yatırımla tasarımını değiştiren ve pazar yeri modeline geçen Kliksa 2015 yılının sonlarına doğru yeni yatırım aramaya başlamıştı. Kâr marjlarının çok düşük olduğu e-ticaret pazarında Türkiye’nin en büyük holdinglerinden Sabancı’nın bile tutunamaması, girişimcileri bekleyen zorlukların işaretiydi. Teknosa’nın altında outlet olarak faaliyetine devam edecek olan Kliksa’nın en büyük hatası, model değişikliğine gitmekti. Hem tasarım hem iş modelini değiştiren Kliksa’nın müşteri bağlılığı düşmeye başlamıştı.
Ders: Girişiminizi baştan sağlam kurgulamak ve değişimi iyi yönetmek yaşamsal öneme sahiptir.
34 - Weblebi.com
2002 yılında kurulan Türkiye’nin en eski ve en büyük e-ticaret sitelerinden biri olan Weblebi, 2008 yılında faaliyetlerine son verdi. Kapanmadan birkaç sene önce yatırım teklifleri aldığı iddia edilen Weblebi, özellikle son dönemde çok sayıda şikayetle pek çok kez haber konusu olmuştu. Weblebi.com’un kapanmasındaki en önemli sebep, yönetim hatalarıydı. Ürünün geç gelmesi, gelmemesi, yanlış ürün gelmesi gibi yorumlar alışveriş yapacak tüketicileri negatif etkiliyor. Özellikle internetin doğası gereği bu yazıların yıllarca kalması bir girişim için büyük talihsizlik.
Ders: Müşteri kraldır.
35 - Vimjo.com
2010 yılında sağlık ve kişisel bakım ürünü dikeyinde e-ticaret pazarına giren Vimjo, yaptığı kampanyalar, TV reklamları ve İstanbul içine üç saat içinde kargo sistemi ile bir dönem oldukça popülerdi. Ümraniye’de offline mağaza da açan site Türkiye genelinde yayılmayı planlıyordu. Murat Küçükoğlu ve kardeşleri Mehmet ve Mesut Küçükoğlu tarafından kurulan site, 2012 yılında milyon dolarlık borç ile kapıya kilit vurdu. Sitenin kapanmasındaki temel sebep, stok yönetimini iyi yapamaması ve kurumsal yönetimden uzak olmasıdır.
Ders: İşe, işletme kitapları okuyarak başla.
36 - Turkstudent.net
2001’de Almanya merkezli sosyal ağ olarak kurulan TurkStudent 500 binden fazla üyeye sahipti. 2008 yılında ilk fon desteğini elde eden site, 2010 yılında Çember.net’in sahibi Çağlar Erol’dan da yatırım almıştı. Gençlerin bir sosyal ağdan beklediği faydaları yeterince karşılamaması ve sosyal bir ağdan ziyade dating sitesi gibi kullanılması gibi sebeplerle zaman içerisinde popülerliğini kaybetti ve kapandı.
37 - Kachmaz.com
2007 yılında her gün indirimli bir ürün satmak amacıyla açılmıştı. Zamanla günde 3 ürüne kadar çıkan site ayrıca bir gün önceden stoklarda kalan ürünleri de satmaya başlamıştı. 2007-2010 yılları arasında buna benzer bir iş modeline sahip yüzlerce site açılmıştı. Indiragandi.com, Gundebirurun.com gibi. Ürünlerin kalitesiz olması, müşteri hizmetlerinin yetersizliği, kargoların geç gelmesi gibi nedenler bu sitelerin hepsinin sonu oldu.
Ders: Ne yapacaksan, mükemmel yap.
38 - Tio.com.tr
Teknoloji Holding tarafından, Türkiye’deki en büyük global ürün havuzuna sahip olma hedefi ile kurulmuştu. Ürün özelliklerini, fiyatlarını ve satıcıları karşılaştırabilme imkanı sağlıyordu. Tek üyelik ile pek çok siteden satış yapma imkanı, satıcıya puan verebilme, internette satışı bulunmayan markalara mağaza açma ve bireysel kullanıcılara ikinci el ürün satma gibi birçok farklı kategoriyi içinde barındırıyordu. Hatta 2008 yılı başında, o dönem için devrim sayılabilecek cep telefonundan alışveriş uygulamasını ilk başlatan site olmuştu. Tüm bunlara rağmen 2008 yılında finansal sıkıntılar yüzünden kapandı.
Ders: Bazen olmayınca olmaz.
39 - Tencere.com
Foodtech alanında bir girişim olan Tencere.com, eve sipariş ev yemekleri yapan bir siteydi. Geçen yıl açıldıktan kısa süre sonra Aslanoba Capital’den yatırım da alan platformda ister iOS ya da Android isterseniz Yemeksepeti.com üzerinden sipariş verebiliyordunuz. Hem kapıda nakit, kredi kartı veya yemek kartıyla hem de internetten kredi kartıyla ödeme yapılabiliyordu. Site yatırım aldıktan bir süre sonra Aslanoba’nın diğer food-tech girişimi olan Mealbox ile aynı dağıtım kanalını kullanmaya başlamıştı.
40 - Designlock.com
Ağustos 2012’de açılan Designlock, farklı ve tasarım odaklı ürünlerin satışını yapmak hedefiyle kurulmuş olan bir siteydi. Her gün farklı ve özgün tasarımları kullanıcılarına sunan DesignLocks ekibi, Türkiye pazarından çekilme kararı alan Rocket Internet’in eski çalışanlarından oluşmaktaydı. Designlock kurucu ortağı Engin Gökdiken kapanma sebebini şu şekilde açıklıyor: “Metriklerimiz oldukça iyiydi. En büyük hatamız Türkiye’de hiç olgun olmayan bir pazarda faaliyet göstermeye çalışmaktı. Tasarıma ilgi gösteren insanlar çok sınırlı bir kitleydi. İkinci eksiğimiz ise satın almadaki güçsüzlüğümüz oldu. Marjlarımız bizim hacmimiz için yeterli değildi. Genel olarak düzeltilmesi gereken en önemli kalem satın alma. E-ticaret demek, perakende demek. Güçlü bir satın almanız yoksa büyüyen organizmaları küçük marjlarla ayakta tutmak hayalden öteye gitmez. İnovasyon yapmadan sıra dışı bir başarıya imza atmak da kolay değil.
Ders: Küçük hacimlerle satın alma söz konusuysa kaybetmek kaçınılmaz!
41 - Gruptayim.com
2012 yılında Gökhan Ayantaş ve Ali Kasımoğlu tarafından kurulan Gruptayim.com, fırsat sitelerinin niş bir kategorisinde, tüketici elektroniği alanında faaliyet gösteriyordu. Gruptayim.com’un diğer fırsat sitelerinden en büyük farkı, ürünleri raflarına koymasıydı. Ama yetmedi…
42 - Bonubon.com
Nisan 2012 tarihinde Garanti Bankası ve Doğuş İnternet’in ortak girişimi olarak kurulan Bonubon.com, grup alışveriş pazarının yeni oyuncusuydu. Garanti Ödeme Sistemleri ve Garanti Teknoloji’den aldığı destekle hayata geçen projenin sonu diğer fırsat sitelerinden farklı olmadı. Bonubon’un rakiplerine kıyasla daha yüksek fiyatla ürün satması, daha önce de belirttiğimiz gibi pazarın doyuma ulaşması, kullanıcıların sahte ürün, geç gelen ürün gibi sorunlardan pazardan soğuması gibi nedenler girişimin sonu oldu.
43 - Clover Game Studio
Tasarladıkları ilk oyun olan Reveal The Maze ile bir dönem dünyada en çok indirilen Türk oyunu olma başarısını yakalayan Clover Game Studio, daha sonra Candy Chain isimli ikinci oyununu yayınladı. Oyun stüdyolarının genel sorunu olan gelir kaynağı yaratamama problemi Clover Game Studio’da da kendini gösterdi ve şirket 2014 yılında kapandı. 2013 yılında Wired dergisi tarafından Türkiye’nin en çok dikkat çeken 10 girişiminden biri seçilen Clover Game Studio aynı yıl Turkishtime’ın en iyi 100 startup listesine de girmişti.
Ders: Aklınızdaki e-ticaret ya da oyun fikri ne kadar iyi olursa olsun gelir kaynağını kurgulayamıyorsanız bir süre bekleyin.
44 - Saklısehir.com
2011 yılında fırsat pazarına niş bir alanda giren Saklisehir.com, Osmanlı kültürüne ilişkin ürün ve etkinlikleri kullanıcılarına sunuyordu. Ömer Ekinci tarafından kurulan site, uygun fiyatlara ebru ve cam üfleme sanatını öğrenme imkanı sağlıyordu. Kurulduğu ilk günlerde oldukça talep gören girişim, yaklaşık 15 ay sonra kapanan siteler kervanına katıldı. Sitenin kurucusu Ekinci yaptıkları hataları şöyle sıralıyor: “Ana işim olan Desnet’i bırakmadan yan iş olarak e-ticarette başarılı olmaya çalıştım. Ciddi bir sermaye ayırmadan, ana şirketimden beslendim. Ama e-ticaret, sanıldığı gibi sermayesiz yapılmıyor. Giriş bariyeri artık 1 milyon TL’ye çıktı. Ayrıca kısa sürede başa baş noktasına gelmeyi hedefledim ama uzunca bir zaman sabretmek gerekiyordu... Uzman bir ekip yerine genç ve deneyimsiz bir ekiple çalıştım ki, bu da büyük bir hataydı. Son olarak, fırsat sektörü gibi boğucu rekabetin olduğu, farklılaşmanın zor, kâr marjlarının çok düşük, saha operasyonunun yüksek olduğu bir alana girdim daha farklı bir iş modeli kurgulayabilirdim.”
Ders: Birden çok ders var. Ekinci’nin özeleştirisini tekrar okuyun.
45 - Supernomads.com
2011 yılında dünya çapında bir girişim olmak için yola çıkan Supernomads.com, Airbnb modeli ile çalışan bir siteydi. Alper Yamaner ve Bora Ulutaş’ın kuruculuğunda, Mavi Kelebek New Media tarafından geliştirilen girişimin amacı dünya gezginlerine otellerden çok daha uygun fiyata, yerel kültürü tanıyabilecekleri ve yeni arkadaşlıklar kurabilecekleri bir konaklama deneyimi yaşatmayı hedefliyordu. Global ölçekte Airbnb ve HomeAway gibi rakipleri bulunan sitenin başarılı olabilmesi için ciddi tanıtım ve reklam harcamaları yapması gerekiyordu. Düşük sermaye ile yola çıkan Supernomads’ın yatırım alamaması başarısızlığın ana sebebi olarak gösterilebilir.
46 - Estore.com.tr
1998 yılında Türkiye’nin ilk online e-ticaret sitelerinden biri olarak kurulan Estore, 2006 yılında Çukurova Grubu’na satılarak büyük ses getirmişti. Daha sonra Estore.tv adı altında Digiturk üzerinden bir satış kanalı da kuran site, bir dönem Hepsiburada.com’un en büyük rakibi olarak gösteriliyordu. Estore.com.tr, yönetimde yapılan hatalar ve Estore.tv.de yapılan hatalar nedeni ile 2008’de kapandı.
Ders: Yöneticilerinizi iyi seçin.
47 - Gamoba.com
2012 Eylül ayında kendi alanlarının başarılı girişimcileri tarafından kurulmuş dikey bir e-ticaret girişimiydi. Kurucuları arasında Sina Afra, Tolga Tatari, Ahmet Emre Sarı, Emir Aral, Hakan Baş ve Alper Afşin Özdemir vardı. Oyun, konsol alanında dikey bir siteydi. Kasım 2013 tarihinde kapandı.
48 - Gurunzi.com
2012 Şubat ayında Tolga Esin ve Can Elbeyli tarafından kurulan girişim ünlülerin stil, yemek, kişisel bakım, çocuk alanlarındaki ürünleri video ile tanıtmaları mantığına dayanıyordu. Türkiye’deki e-ticaret girişimlerinden çok daha farklı ve yaratıcı bir tarzı olan girişim Şubat 2013 tarihinde kapandı.
Şirketin kurucu ortağı Tolga Esin, yaptıkları hataları şu şekilde açıklıyor: “Üzerinde çok zaman harcanmış bir iş modeli kullanılarak hayata geçti. Ancak atladığımız en önemli unsur, e-ticaret sektörüne büyük oyuncuların dahil olmasıyla maliyetlerin uğradığı değişim oldu. Pazarı domine etmek için agresifleşen şirketler, müşteri elde etmek için harcanması gereken averaj maliyetleri yukarı çekti. Bu da rekabete dahil olmayı imkansız kıldı. Ölçek anlamında istediğimiz seviyelere çıkamadık. Planlama döneminde rekabete dahil olmak için gereken sermaye konusunda daha tutucu davranıp, bu sermayeyi projeye hayata geçirmeden garantileme yoluna gitmek hayatımızı kesinlikle kolaylaştırırdı. Ayrıca yatırım arayışı esnasında projede tam zamanlı çalışan kurucuların şirketteki hisse paylarının düşük olması, yatırımcılar için önemli bir risk unsuru olarak kabul edildi ve görüşmelerin ilerlemesinin önünü kesti.”
Ders: Maliyetlerin yükseldiği, kâr marjlarının düştüğü bir dönemde pazara girmek Gurunzi’nin en büyük hatalarından biri oldu.
49 - Filimk.com
2006 tarihinde kurulan Filimk, video izleme sitesi olarak konumlanmıştı. Kullanıcılar siteye üye olduktan sonra sisteme video ekleyip diğer videoları oylayabiliyordu. Sitenin bir diğer özelliği de canlı yayın bölümü idi. Sitede gerçekleşen tüm aktiviteleri anlık olarak izleyebildiğiniz bölümde kullanıcıların yaptıkları yorum, oylama ya da video gönderme işlemlerinden anında haberdar olabiliyordunuz. Sitenin gelir modeli reklama dayanıyordu ve kapanma sebebi de bu oldu.
50 - Petofoni.com
Evcil hayvanlar için fırsat sitesi olarak tanımlanabilecek Petofoni, Emrah Eşkin tarafından kurulmuş bir e-ticaret fırsat sitesiydi. Evcil hayvan sahiplerine yüksek indirimlerle ulaşmayı amaçlayan girişim 2011 yılında açılmış, başta köpek ve kedi olmak üzere birçok evcil hayvan için kuaför, pansiyon hizmetler, eğitim gibi hizmet alternatifleri sunuyordu. Evcil hayvanlara yönelik çok sayıda e-ticaret sitesinin var olması nedeniyle ayakta kalamadı ve birkaç ay sonra kapandı.
Ders: Rekabetin çok yoğun olduğu pazardan uzak durun.