Reklam Kurulu, tüketiciyi manüple eden tasarımları inceliyor

Reklam Kurulu, tüketici davranışlarını manipüle etmeyi hedefleyen tasarımları incelemeye alırken, ağustos toplantısında görüşülen ve mevzuata aykırı bulunan 139 dosyanın 117’sine toplamda 8 milyon 51 bin 345 TL idari para cezası, 2 adet dosya için de erişim engeli tedbiri uygulanmasına karar verdi.

Ticaret Bakanlığı yazılı bir açıklama yaparak, Reklam Kurulu tarafından tüketici davranışlarını manipüle etmeyi hedefleyen tasarımların incelendiğini duyurdu.

Bakanlık açıklamasında, sayısal alanlardaki reklamlarda “Dark (Commercial) Patterns-Karanlık Ticari Tasarımlar” olarak adlandırılan, tüketicilerin ekonomik davranışlarının güdülüme ve bozmayı amaçlayan reklam ve uygulamalar görüldüğü ve Reklam Kurulunun bu konuyu gündeme aldığı bildirildi. Yönetmelik değişikliğiyle tasarımların da incelenmesine imkan sağlandığı hatırlatılan açıklamada,  “İnternet başta olmak üzere dijital ortamlarda tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen ya da normal şartlar altında vereceği kararda satıcı veya sağlayıcı lehine değişikliklere yol açmayı hedefleyen manipülatif ara yüz tasarımları, seçenekler ya da ifadeler gibi araçlarla yöntemler kullanmak dürüstlük kurallarına aykırılık teşkil etmekte olup haksız ticari uygulama olarak kabul edilmiştir” denildi. 

Seçime yönlendirme örneği

Açıklamada, sayısal ortamlarda tüketiciye birden fazla seçenek sunulması ve tüketicilerin yönlendirilmesi için diğer seçeneklerin zorlaştırılması gibi uygulamalar örnek gösterildi ve bu tür dosyalara son Kurul toplantısında yaptırım uygulandığı bildirildi. Finansal okur-yazarlığı az, tecrübe ve bilgi eksikliklerinin istismarı edilmesiyle sonuçlanabilecek uygulamaların sahiplerine tedbiren durdurma uygulandığı açıklandı. Yazılı açıklamada,  “Bakanlık olarak, manipülatif uygulamalar sebebiyle haksız rekabete, ticaret etiğine aykırı ve mağduriyet oluşturabilecek durumlardan tüketiciler ayrıştırılarak, tüketici tercihlerinin şeffaf ve doğru bilgi akışı çerçevesinde gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır” ifadesine yer verildi.

Açıklamada, 8 Ağustos günü toplanan Reklam Kurulunun, içerik yönünden de bir inceleme yapmaya yönelik adım attığı duyuruldu. Kurul’un “Vatandaşı mağdur edici ticari fiiller”, “yanıltıcı reklamlar” ve “haksız rekabet sebebiyet veren uygulamalar”ın incelendiği belirtilerek, 139 dosyadan 117’sinde mevzuata aykırılık görüldüğü ve 8 milyon 51 bin TL ceza uygulandığı kaydedildi. Yılın ilk 8 aylık döneminde Kurul’un görüştüğü 1392 dosyadan 1226 dosyada mevzuata aykırılık tespit edildiği ve 51.1 milyon TL ceza verildiği, bunlardan 36 dosyada ayrıca erişim yasağı uygulandığı bildirildi.