Sanayiciler üretim için acil durum desteği bekliyor

Deprem felaketinde on binlerce can kaybının yanı sıra ekonomik aktivitede de ciddi darbe aldı. Sanayinin ihtiyaç listesi oldukça kabarık.

Depremin etkilediği illerde sanayi de ciddi zarar gördü. Bazı organize sanayi bölgelerinde fabrikalar çöktü, ağır hasar alanlar oldu. Bazı illerde hasar fazla olmasa da haftalar süren üretim duruşları yaşandı. Fabrikalar çalışabilecek durumda olsalar veya küçük onarımlarla üretime hazır hale gelseler de çalışacak işçi bulamadılar. Depremzede çalışanlar, haliyle işe dönemediler.

En büyük etki Hatay’da yaşandı. İl yöneticilerinin verdiği bilgiye göre bu ilde bin 500 küçük ölçekli, yan sanayi niteliğindeki işletmeden bin 400’ünün binasında, iş yerinde çökme oldu. Bu durum büyük sanayi işletmelerini de durdurdu. Binaların görece güçlü oluşu, inşasında deprem riskinin dikkate alınması nedeniyle büyük fabrika binalarındaki hasar konutlar kadar olmamakla birlikte, bütün bölgede çalışanların depremzede haline gelmesi sağlam, ayaktaki işletmeleri bile durdurdu. Birçok yönden destek talebi olmakla birlikte iş gücünü bölgede güvenli barındırabilmek için konteyner talebi acil talepler listesinin başında geliyor. Antakya OSB Başkanı Tahsin Kabaali, personel konusunda çok büyük sıkıntı yaşadıklarını vurguladı. Kabaali “Tesisler çalışmaya başlayacak ama ben kendi fabrikamdan örnek vereyim; 215 çalışanımdan sadece 60’ı burada, geri kalanları yok” dedi.

EKONOMİ gazetesinin haberine göre; Bölgedeki iş örgütleri, Adana, Osmaniye gibi bazı illerde üretime dönüldüğünü, kısa duruşların yaşandığını ancak bazı illerde deprem öncesi kapasiteye dönüşün bir ay kadar zaman alacağını söyledi.

Fiziki hasarlar (bina ve makine), işgücü kayıpları, tedarik zincirinin kopması, alacak–verecek ödemelerinin durması gibi birçok yönden sıkıntılar yaşanıyor. Bölgede sanayinin, üretimin ayağa kaldırılabilmesi ve deprem öncesi kapasitelere ulaşabilmesi için özel önlemlere ihtiyaç var. Birçok ilde kurumlar halen kapalı. Yetkililere ulaşma zorlukları var. Bölgede üretim kayıplarını tespit etmek için çalışmaların başladığı belirtildi. Bu çalışma bittiğinde kaybın bütün boyutları tam olarak görülebilecek.

Sanayiciler ne bekliyor?

Deprem bölgesinden sanayiciler, iş örgütü başkanları üretimin deprem öncesi kapasitelere dönebilmesi için yapılacaklar yanı sıra, aylar, yıllar sürecek etkilerine karşı da önlemler alınmasını istiyor. En önemli destek kalemleri finansal destek, çalışanların depremzede olması nedeniyle işgücü kaybı, göçüne karşı bölgede acil güvenli konteyner kentler yaratılması ve borçlar, giderler yönünden yapılabilecekler olarak öne çıkıyor. Ekonomi Gazetesi’ne yapılan açıklamalara göre dile getirilen talepler şöyle:

■ Finansal destek, uzun vadeli kredi ve yapılandırma kolaylıkları

■ Firmalara çalışan sayısı kadar zimmetli konteyner verilmesi

■ Deprem öncesi düzenlenmiş çekler için bankaların düşük faizli, ödemesiz dönem içeren krediler açması

■ Deprem öncesi tahakkuk etmiş ve bu tarihten sonra tahakkuk edecek su, doğalgaz, elektrik faturalanda indirim ve erteleme

■ İşyerleri için kira yardımı

■ BAĞ-KUR primlerinin devletçe karşılanması

■ SGK primlerinde indirim

■ Sigorta şirketlerinin süreci hızlandırması için hasar tespit tutanaklarının hızlı ve nitelikli kişiler tarafından yapılması, etkin bir uzlaştırmacı kurum

■ Depremzede çalışanların iş hukuku açısından durumlarının netleştirilmesi

■ Tüm depremzede çalışanlara işsizlik maaşı bağlanması

■ Dışarıdan gelecek işçilerin maaşlarına ek olarak yüzde 50 oranında işsizlik maaşı bağlanması

■ Kapanmamış teşvik belgelerinin en az 3 yıl uzatılması

■ Firmaların nakit akışı bozulmayacak şekilde alacak, borç, kredi, çek senet alacak ve borçları kurala bağlanması

■ Tarım ve hayvancılık işletmelerine, çiftçilere yem desteği

■ Yeni imar gereken yerlerde mutlaka zemin etütleri yapılması.