Konvansiyonel enerjide Ar-Ge
TABİ Enerji Genel Müdürü Doç. Dr. Harun Bilirgen Turkishtime için konvansiyonel enerji üretim teknolojileri hakkında yazdı:
Tüm dünyada olduğu gibi Ülkemizde de enerji ve çevre teknolojileri alanındaki Ar-Ge ve invasyon çalışmaları enerjinin ucuz, güvenli ve çevreye duyarlı olarak elde edilmesi açısından kritik önem taşımaktadır. Günümüzde, haklı olarak, enerji alanında Ar-Ge ve inovasyon denildiği zaman akla ilk gelen yenilenebilir enerji teknolojileri gelmektedir. Her ne kadar yenilenebilir enerji teknolojileri hızlı bir şekilde geliştirilse de bu teknolojilerin dünya enerji üretimindeki payı hala düşüktür. Yenilenebilir enerji üretim teknolojilerinin baz enerji üretim kaynağı olarak fiilen kullanılabilmeleri uzun bir geçiş sürecinde gerçekleşebilecek gibi gözükmektedir.
Günümüzde baz enerji üretim kaynağı olarak kullanılan mevcut ve konvansiyonel enerji üretim teknolojilerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi üzerine yapılan çalışmalar yavaşlamış ve geri plana atılmış gibi gözükmektedir. Üniversitelerde yapılan yüksek lisans ve doktora tez konuları, kamu ve özel sektör destek programları ve özel sektörün vizyon olarak koydukları hedefler arasında genellikle konvansiyonel enerji üretim teknolojileri bulunmamakta yada yok denecek kadar az vurgulanmaktadır. Benzer şekilde yeni mezun mühendisler konvansiyonel enerji teknolojileri alanlarına yönelmemektedirler. Oysa ki, mevcut enerji üretim teknolojilerinin, geçiş sürecinde en verimli ve çevreye duyarlı olarak kullanılabilmesi için Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarına hız kesmeden devam edilmesi bir zaruriyettir.
TABi Enerji kurulduğu günden bu tarafa endüstriyel ve Ar-Ge/inovasyon projelerini bir birine parallel olarak başarılı bir şekilde yürütmektedir. Bugüne kadar bir çok yurt içi ve yurt dışı Ar-Ge projelerini TÜBİTAK, KOSGEB ve yurt dışı firmalarla birlikte çalışarak başarı ile tamamlamıştır. TABİ Mühendislik ve Enerji Teknolojileri A.Ş. yerli ve temiz enerji teknolojileri geliştirme alanında bilimsel yaklaşım ve en son teknolojileri birleştirerek sorun ve ihtiyaçları tespit edip en kısa zamanda en ekonomik çözümü üretmektir. Yurtiçi ve yurt dışından yapılan projelere birer örnek aşağıda kısaca anlatılmıştır.
2001-2010 yıllarında Amerika Birleşik Devletleri Enerji Bakanlığının yaklaşık olarak toplam 280 milyon dolarlık bütçe desteği ile ABD de bulunan 2x600 MW’lık bir termik santral için tasarlanan ve uygulanan ‘atık ısı ile kömür kurutma ve zenginleştirme’ sistemi projesinin teorik hesaplama, tasarım ve uygulamasını başarıyla yürütmüştür. Benzer projeyi ülkemizdeki yüksek nem ve düşük kalorili yerli linyitlerin enerji üretiminde daha verimli ve çevreye duyarlı olarak kullanılabilmeleri için ‘atık ısı ile kömür zenginleştirme’ projesini hayata geçirmiştir. TÜBİTAK ve KOSGEB destekleri ile Afşin Elbistan A Termik Santralinde kullanılan kömür nemi %10-puan düşürülerek kalorifik değeri 1000 kcal/kg’dan 1300 kcal/kg’a çıkarılmıştır. Projenin santralde yakılan kömürün tamamı için uygulanması durumunda aynı miktarda elektrik daha az kömür yakılarak üretilecek ve aynı zamanda da baca emisyonları düşürülecektir. Geliştirilen sistem sayesinde Türkiye’nin dışa bağımlı enerji ihtiyacının önüne geçilmesi ve madenlerin yüzde 10 daha az kömürle aynı miktarda elektrik üretilmesi hedeflenmektedir.
Firmamızda gerçekleştirdiğimiz yurt dışı projelerinden bir tanesi ise Japon Mitsui &Co ve Katarlı Nebras Power ortaklığının sahip olduğu ve Endonezyada bulunan 1x815 + 2x615 MW kurulu güce sahip 3 kömürlü kazanda yanma optimizasyonu çalışmasıdır. Bu proje de uluslararası ün ve tecrübeye sahip kazan firmalarının da katıldığı değerlendirme sürecinden TABi Enerji tercih edilmiş ve 2019 yılında başlatılan projede 2x615 MW kurulu güce sahip iki kazanın işletim problemleri çözülerek verim ve emre-amadelikleri arttırılmıştır. 1x815 MW güce sahip kazanda ki çalışmalar ise 2021 yılında devam edecektir.
Doç. Dr. Harun Bilirgen Kimdir:
Doç. Dr. Harun Bilirgen 27 yılı aşkın bir süredir mevcut ve yeni kurulacak fosil yakıtlı enerji üretim tesislerinin verim ve emre-amadeliklerini artırma ve aynı zamanda çevreye etkilerinin minimum seviyeye indirilmesi üzerine teorik ve uygulamalı çalışmalar yapmaktadır. Çalışmalarının 20 yıllık periyodunu Amerika Birleşik Devletlerinde bulunan Lehigh Üniversitesi’nde yürüten bilim insanı Doç. Dr. Harun Bilirgen, çalışmalarına 2013 yılında Çukurova Üniversitesi Teknokent te kurduğu firması TABi Mühendislik ve Enerji Teknolojileri A.Ş. (TABi Enerji) firması ile Türkiye de devam etmektedir. Doç. Dr. Bilirgen’in enerji ve çevre teknolojileri üzerine 7 ABD ve 2 Türk (onay sürecinde) patenti ve 75’in üzerinde akademik yayını bulunmaktadır. ABD başta olmak üzere, Türkiye, Endonezya, Meksika, Kanada, Çin ve Avrupada 100’ün üzerinde termik santralde Ar-Ge nin yanısıra uygulamalı projelerde yapmıştır. Ayrıca Doç. Dr. Harun Bilirgen 2010 yılından bu tarafa geleneksel olarak her yıl düzenlediği “Termik Santraller Çalıştayı” nın amacı verimli ve temiz termik santraller konusunda katılımcılar ve konuşmacıları biraraya getirerek bilgi alış-verişi yapmalarını sağlamak ve aynı zamanda enerji sektöründeki teknolojik gelişmeleri, gerçekleşen projeleri ve sonuçlarını paylaşabilecekleri bir platform oluşturmaktır.
Doç. Dr. Harun Bilirgen,
Genel Müdür
TABi Mühendislik ve Enerji Teknolojileri A.Ş.
Çukurova Üniversitesi Teknokent
Sarıçam/Adana
0 322 338 7585
www.tabienerji.com