Türkiye ve Rusya arasındaki domates krizi nedir?

Domates fiyatının büyük artış göstermesi ve Rusya ile Türkiye arasındaki domates krizi uzun zamandır Türkiye gündemindeki yerini koruyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)'nun açıkladığı verilere göre, Nisan ayında domates yüzde 61 ile fiyatı en çok artan ürün oldu. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Nisan ayında yaptığı açıklamada marketlerde en fazla fiyat artışının yüzde 37,24 ile patateste, yüzde 34,13 ile domateste yaşandığını belirtti. Bu veriler sonucunda İstanbul'da domatesin fiyatı 11 liraya kadar yükselmişti.

Domatesteki bu fiyat artışının nedeni, Türkiye'nin üretilen domatesi başta Irak'a olmak üzere daha çok ihraç etmesi ve bu dönemin seralardaki domateslerin bittiği, tarladaki domateslerinse henüz hasat edilmeye başlanmadığı döneme denk gelmesi olarak gösterildi.

Peki, Türkiye ile Rusya arasındaki domates krizi nedir?

Türkiye'nin Kasım 2015'te bir Rus savaş jetini düşürmesinin ardından Rusya, aralarında domatesin de olduğu 21 tarım ürününün Türkiye'den ithalatına yasak getirdi. Yasaktan önce Türkiye, Rusya'ya 260 milyon dolarlık domates ihracatı gerçekleştiriyordu. İki yıl içinde iki ülke arasındaki ilişkilerin yavaş yavaş normalleşmesiyle bu yasaklar teker teker kaldırılmaya başlandı.

Ancak, Mayıs ayında kriz nedeniyle ticari ilişkilere getirilen engellerin kaldırılması amacıyla iki ülke ortak bir bildiriye imza atsa da Rusya, domates ithalatına uygulanan kısıtlamaları kaldırmayacağını bildirdi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, "Üreticilerimiz büyük krediler aldılar ve Rusya iklimde sera kurmak uzun süreli bir yatırım istiyor. Bu yüzden bu alandaki kısıtlamalar sürecek" dedi. Rusya Başbakan Yardımcısı Arkady Dvorkovih ise, domatesteki kısıtlamaların 3-5 yıl arasında daha sürebileceğini söyledi.

Rusya'nın domates konusunda geri adım atmamasına Türkiye'nin cevabı, buğday başta olmak üzere Rusya'dan gelen bazı tarım ürünlerine yüzde 130 gümrük vergisi konulması oldu. Rusya Tarım Bakanı Aleksandr Tkacev, bu karar ile "arkadan bıçaklandıklarını" söyledi.

Ancak, iki ülke liderleri 3 Mayıs'ta yapılan zirveden sonra bu yasağın kalktığını açıkladı. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi de Rusya'dan buğday ithalatının 8 Mayıs'ta başlayacağını duyurdu.

Geçtiğimiz hafta ise Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Global Connection tarafından düzenlenen Uluslararası Medya Forumu'nun ikinci gününde dünya ve Türkiye ekonomisini anlatan bir sunum gerçekleştirdi ve 50 farklı ülkeden gelen basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Bir basın mensubunun Rusya ile yaşanan domates kriziyle alakalı sorusunaysa, " Rusya bizim çok önemli bir komşumuz ve ticari ortağımız. Diyaloğun devam etmesini istiyoruz. Bu durum iki ülkenin de çıkarına. Biz domatese takılıp kalmak istemiyoruz" cevabını verdi.