İhracatçıya çok kazandıracak 10 alternatif pazar
Komşulardaki jeopolitik sorunlar, Rusya'da rublenin değer kaybı ve Avrupa'nın yoksullaşması ihracatçıyı yeni pazarlar aramaya itti. Yaş meyve sebzede Çin, fındıkta Hindistan, şekerlemede Peru ihracatçı için alternatif pazarlar oldu.
Esra Kızıltan esrakiziltan@turkishtimedergi.com
2015 yılı küresel talebin zayıfladığı, Yunanistan ekonomisinin iflas ettiği, ABD Merkez Bankası'nın para politikasında sıkılaştırma başlatacağı ve Çin ekonomisinin zayıflaması ana başlıklarıyla öne çıktı. Bu gelişmeler, özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından olumsuz algılandı. Dolayısıyla Türkiye gibi ülkelerde ihracatçılar, mevcut ihracat pazarlarını genişletmek ve müşteri portföyünü artırmak için şimdiye kadar ulaşılamamış, coğrafi olarak uzak pazarlara yöneldiler. Bunların içinde Güney Amerika (Venezuela, Peru, Şili, Meksika), Afrika (Sudan, Etopya, Nijerya, Gana, Tanzanya) ve kuzey ülkeleri (Norveç, İsveç gibi) öne çıkıyor. Bu ülkelerin öne çıkma sebepleri bakir bir pazar olması, ekonomilerinin kötü olmaması ve talebe açık bir pazar olması diyebiliriz. İstanbul Tüccarlar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı İlker Önel, ihracatcıyı başka pazarlar aramaya iten faktörleri şöyle sıralıyor: “Özellikle yanıbaşımızdaki komşularımızda yaşanan jeopolitik sıkıntılar, ki bunların başında Irak ve Suriye geliyor. Bu iki ülke bizim ihracatımızda ilk beş ülke arasında yer alıyordu. Rusya petrol ve doğalgaz ihracatı sebebiyle dünyanın ilk üç ülkesinden biri ve petrol fiyatlarının 100-120 dolar seviyelerinden 40-50 dolar seviyelerine gelmesi Rusya gelirinde ciddi düşüşler ve kişi başı harcama tutarında azalma yarattı. Diğer taraftan Euro bölgesinde yaşanan talep daralması Almanya ve İngiltere pazarında yaşanan düşüşler bizi farklı pazaralara yönlendirmeye mecbur kıldı” diyor.
İhracat rakamları düşüyor
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre ağustos ayında ihracat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,9 düşüşle 10 milyar 482 milyon dolar oldu. AB'ye ve BDT ülkelerine (Rusya, Kazakistan, Ukrayna, Moldova, Azerbaycan, Beyaz Rusya) ihracat yüzde 5 düşerken, Güney Amerika, Afrika ülkelerine yüzde 10 artış yaşandı. TİM yetkilileri tarafından yapılan açıklamaya göre dış piyasalarda rüzgar dinmese de yeni pazarlarda ihracatçıları proaktif davranmaya teşvik ediyorlar. İhracat rakamlarının günden güne aşağı yönde bir hareket izlediğini belirten İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Zekeriya Mete, “Bu yıl geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15 civarında geride bulunuyoruz. Hedefimiz bu yıl 2 milyar dolardı ama 1.7 milyar doları yakalarsak iyi. Bölgede yaşanan ekonomik ve siyasal sıkıntılar en çok ihracatımızı etkiliyor. İhracatta ki bu düşüş trendini değiştirmek için alternatif pazarlara ihtiyacımız var” diyor.
Yaş meyve sebzede Rusya'ya karşılık Çin
Yaş meyve sebze ihracatında yüzde 40'lık paya sahip olan Rusya'da rublenin değer kaybı, petrol fiyatlarının düşmesi, Rusya halkının fakirleşmesi nedeniyle tüketim azalıyor. Pazardaki durumu Yaş Meyve ve Sebze İhracatçıları Birliği Latif Ünal anlatıyor: “Rusya'daki olumsuz tablo bizi yeni pazarlar arayışına itti. Tabi buna cevap bulmak çok da kolay olmadı. Avrupa'da da ciddi sorunlar var. Yaş meyveciler için çok avantajlı bir pazar değil, rekabet çok fazla. Afrika olması çok zor. Amerika çok uzak. Geriye sadece Uzakdoğu ve Çin pazarı kalıyor. Japonya'da çok sınırlı ürünlere pazar açıldı. Dolayısıyla bizim için şu an en girilebilecek pazar Çin. 1,5 milyarlık nüfusun yüzde 3-5'ine hitap etsek, bu bize çok olumlu yansır. 100 milyonluk bir nüfusa ulaşmış oluruz. Bu da Rusya gibi bir ülkeye önemli bir alternatif olacak. İlk olarak kiraz ihraç edeceğiz. Sırasıyla limon, siyah incir, greyfurt şeklinde devam edecek. Çin ihracatçılar için yükselen bir pazar olabilir ama bizim için kesinlikle yepyeni bir pazar.”
Şekerlemede alternatif Peru
Daralan hatta durma noktasına gelen ihracat pazarlarından sonra alternatif pazarlar aramaya başladıklarını belirten İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Zekeriya Mete, “Daralan ihracat pazarlarını çeşitlendirmek için Amerika kıtasına yöneldik. Bu sayede şekerin hammaddesi olan şeker kamışının üretildiği Peru’ya buradan alınan şekerlerden üretilen çikolatalar, şekerlemeler ihraç edilecek” diyor. Birlik, gelecek ay Panama’dan başlayarak, Şili, Paraguay ve Arjantin’e ziyaretlerde bulunup yeni iş bağlantıları kurmaya çalışacak. Üyelerini büyük ithalatçılarla buluşturacaklar. Amerika’dan alım heyetleri ve büyük ithalatçılar getirip yerli firmalarla birebir buluşturacaklar. Böylelikle Amerika pazarı ile aralarında yaşanan olumsuzlukları aşmayı hedefliyorlar. Peru nüfus yoğunluğu ve jeopolitik konumu nedeniyle ihracat yapmak için Güney Amerika’da ki en doğru adres olarak görülüyor. Peru’ya iki yıl içerisinde 50 milyon dolarlık bir ihracat gerçekleştirmeyi hedefliyorlar.
Kamboçya'ya kozmetik ihraç ediyoruz
Kozmetikte Flormar, Ortadoğu ve Avrupa’nın dışında, Uzakdoğu’da Tayland, Filipinler ve Kamboçya’yı alternatif olarak görüyor. Flormar Pazarlama Direktörü Can Dilek, “Kozmetik sektörü dinamik ve büyüyen bir yapıya sahip. Buna paralel olarak, alternatif pazarlara girdikçe tüketici kullanım alışkanlıkları ve yeni ürün talepleri değişiyor. Önümüzdeki dönemlerde Endonezya, Malezya, Vietnam, Hindistan, Brezilya ve Çin’de çeşitli satış modellerimiz ile yer alacağız. Makyaj ürünlerimizi her ülkeye uygun renk ve doku alternatifleri ile farklılaştırarak pazara sunmaya gayret ediyoruz. Özellikle ten, göz ve dudak kategorilerimizin içinde bulunan fondöten, maskara, dudak parlatıcısı ve ruj ürün ailelerine özel bir talep olduğunu söyleyebiliriz” diyor. Alternatif pazarların markaya önemli bir artısı olduğunu belirten Dilek, bu sayede her yıl ortalama yüzde 20'nin üzerinde büyüdüklerini söylüyor.
Ev ve mutfak eşyasında Panama ve Kolombiya
Son beş yılda hızla yükselen bir ihracat grafiğine sahip olan ev ve mutfak eşyaları sektörü geçtiğimiz yıl 4 milyar 474 milyon dolara ulaştı. Öne çıkan ürün grupları endüstriyel mutfak, elektrikli küçük mutfak ve ev aletleri, camdan sofra, mutfak ve ev eşyaları, metal mutfak eşyaları ve plastik mutfak eşyası oldu. Sektörün en fazla ihracat yaptığı 10 ülke, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, Irak, Mısır, Rusya Federasyonu, ABD, İspanya ve İsrail olarak sıralandı. İhractçılar sektörden önemli bir pay alan AB ülkeleri ve Rusya'ya alternatif olarak Panama ve Kolombiya'yı belirlediler. Geçtiğimiz yıl Panama’ya gerçekleştirilen ev ve mutfak eşyaları sektörü ihracatı 2 milyar 211 milyon dolar olurken, özellikle plastik malzemeler açısından büyük bir potansiyel arz eden ve son beş yıldaki artan ihracat ivmesiyle dikkat çeken Kolombiya’ya yapılan ihracat ise 1 milyar 865 milyon dolara ulaştı.
Akdenizli ihracatçı Latin Amerika'da
Akdenizli ihracatçılar için Avrupa Birliği, G-8 ülkeleri arasında yer alan ABD ve Rusya Federasyonu, komşular Irak ve İran’ın yanında Kuzey Afrika ülkeleri mevcut durumda en önemli ihraç pazarları arasında yer alıyor. Ama ihraç pazarlarını değerlendirirken global ekonominin değişken yapısını göz ardı etmemek gerekiyor. AKİB Koordinatör Başkanı Bülent Aymen, “Önemli ihraç pazarlarımız olan Irak, Mısır, Libya, Suriye gibi ülkelerde yaşanan siyasal çalkantıların söz konusu pazarları daralttığı bir gerçek. Yine aynı şekilde ihracatımızın yarısını gerçekleştirdiğimiz AB pazarında birkaç yıl önce yaşanan ekonomik durgunluk da ihracatçılarımızı bir hayli zorlamıştı. Bu nedenle biz de alternatif pazarlara yöneldik. Özellikle hazırgiyim, tekstil, mobilya ve orman ürünleri gibi sektörlerde arayışımız oldu. Gözden daha uzak olan Latin Amerika, Hindistan, Afrika ve Uzakdoğu pazarları bu anlamda bize yardımcı oldu” diyor.
Fındıkta AB'nin alternatifi Hindistan
Fındık ve mamulleri sektöründe önceleri yüzde 90 dolayında bulunan AB ülkelerine yönelik fındık ihracatı, bugünlerde yüzde 70 seviyelerine indi. Bu nedenle fındık ihracatçıları yeni pazar arayışlarına girdiler. Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Ali Haydar Gören alternatif pazarlarla ilgili şunları söylüyor: “AB ülkeleri başlıca ihracat pazarımız olmakla birlikte, pazar yelpazemizi çeşitlendirmeye çalışıyoruz. Sektörümüzde ABD, Çin, Japonya, Rusya ve Hindistan AB'ye alternatif ülkeler arasında yer alıyor. Bununla birlikte, İran, Arap Yarımadası'nda Yemen ve Umman, Afrika’da ise Fas ve Gana son yıllarda ihracat performansımızda artış gösteren ülkeler arasında. Sayısal verilere bakıldığında, yıllık bazda ihracatın katlanarak devam ettiğini görüyoruz. 2014 ile 2013 yılları ihracat rakamlarını değer bazında karşılaştıracak olursak, Meksika’ya 14 milyon dolar ile beş kat, İran’a 2 milyon dolar ile 10 kat fazla fındık ihracatı yaptık. 2015’in ilk yedi ayındaki performansımızı önceki dönemle karşılaştırdığımızda ise artış gösteren ilk beş ülke Yemen, Umman, Kazakistan, Slovenya ve Filipinler olarak karşımıza çıkıyor.”
İHRACATÇIYI ALTERNATİF PAZARLARA İTEN 3 NEDEN
- Önemli ihracat pazarları olan Irak, Mısır, Libya, Suriye gibi ülkelerde yaşanan siyasal çalkantıların söz konusu pazarları daraltması.
- Rusya petrol ve doğalgaz ihracatı sebebiyle dünyanın ilk üç ülkesinden biri ve petrol fiyatlarının 100-120 dolar seviyelerinden 40-50 dolar seviyelerine gelmesi Rusya gelirinde ciddi düşüşler ve kişi başı harcama tutarında azalma yarattı.
- Diğer taraftan Euro bölgesinde yaşanan talep daralması, Almanya ve İngiltere pazarında yaşanan düşüşler.