Küresel şirket nasıl olunur? Bir vaka analizi: Standard Profil

Standard Profil’in Meksika’dan Çin’e, her yerde fabrikası var. Avrupa’da ikinci, dünyada altıncı sırada. Kolay olmadı.

Gerçekten küresel bir yerli şirket. Standard Profil’i benzeri binlerce ihracatçıdan ayıran şey bu. Önce “gerçekten küresel” derken ne kast ettiğimizi açıklayalım. Standard Profil birkaç ülke için değil tüm dünya için üretim yapıyor. Müşterileri arasında Volkswagen ve Toyota gibi küresel devler var. Müşterileri Meksika için de mal isteyebiliyor, Çin için de. O da zaten Meksika’da da üretim yapıyor, Afrika’da da. Bütün işler Türkiye’den, Kağıthane’deki merkez ofisten yönetiliyor. Peki Standard Profil ne üretiyor? Adı üzerinde profil. Peki profil ne? Araçlara su ve ses girmesini önleyen siyah, lastik nesne. Buna sızdırmazlık profili deniyor. Kauçuktan yapılıyor. Otomobillerin vazgeçilmez parçası. Standart Profil, bu ürünün dünyadaki sayılı üreticilerinden biri. BMW, VW, GM, Renault, Fiat gibi dünya devlerine profil tedarik ediyor.

Türkiye pazarının açık ara lideri. Pazar payı yüzde 60. Bütün otomotiv üreticilerine mal veriyor. Ama yazımızın başında belirttiğimiz gibi Standard Profil için Türkiye küçük bir pazar. Cirosunun sadece yüzde 20’si iç pazardan geliyor. Avrupa’da pazar payı yüzde 22. Dünyada ise yüzde 6. Avrupa pazarında ikinci sırada bulunuyor. Dünyada ise altıncı sırada. Profil işinde dünyanın birinci ve ikinci şirketleri Amerikalı. Listede Toyota’nın kendi şirketi de var. Standard Profil işte bu şirketlerle rekabet ediyor.

Dünya çapında rekabet edebilmek için dünya çapında üretim yapmak gerekiyor. Standard Profil’in Türkiye, Çin, Meksika, İspanya, Bulgaristan, Fas ve Güney Afrika’da fabrikaları var. Türkiye’de ana tesis Düzce’de. Ama Manisa’da da bir üretim tesisi var. Dünyada çalışan sayısı 7 bin 800’ü buluyor. Türkiye’deki çalışan sayısı 4 bin 600.

Standard Profil’in cirosu şu anda 343 milyon euro seviyesinde. Bu rakamın hızla büyümesi ve beş yıl sonra 450 milyon euro’ya ulaşması bekleniyor. Karlılık fena değil. Faiz, amortisman, vergi öncesi karın, yani ingilizcesiyle EBITDA’nın ciroya oranı yüzde 14 seviyesinde. Semizer, “Sektördeki diğer şirketlerde bu oran yüzde 10’lar düzeyinde” diyor. Şirket geçen sene 30 milyon euro kar etmişti...

TÜRKİYE’NİN AVANTAJI ERİYOR

Profil üretimi emek yoğun bir iş. O nedenle işçilik maliyeti, küresel rekabette belirleyici unsurlardan biri. Avrupa’nın işçilik maliyeti hayli yüksek. Peki Türkiye’de durum ne? Küresel bir şirket olunca farklı ülkelerdeki maliyetleri birbiriyle kıyaslamak kaçınılmaz oluyor. Yatırım kararlarında bu kıyas etkili oluyor. CEO Turhan Semizer, İspanya’daki fabrikanın işçilik maliyetinin Türkiye’nin üç buçuk katı olduğunu söylüyor. Ama her şey maliyet demek değil. Bir de verimlilik var. İspanya’daki fabrika verimlilikte Düzce’deki fabrikadan yüzde 20 daha yüksek. Neden böyle? Çünkü İspanya’daki fabrikanın çalışanları, Düzce’ye göre daha disiplinli. Örneğin Düzce’de devamsızlık oranı yüzde 6. İspanya’nın neredeyse iki katı… Evet, Düzce fabrikasında maliyetler İspanya’ya göre daha ucuz ama dünyanın başka yerlerinde daha ucuz ülkeler de var. Örneğin Fas fabrikasındaki işçilerin maliyeti İspanya’ya göre iki buçuk - üç kat daha ucuz.

Bu karşılaştırma neyi gösteriyor? Türkiye’nin sanayi üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğünün giderek eridiğini, tabii ki. Nitekim CEO Semizer de, “Otomotivde, en azından bizim işimizde yatırımların tıpkı tekstilde olduğu gibi başka ülkelere gideceğini düşünüyoruz” diyor.

Yazımızın ana temasına geri dönelim: Otomotiv sektöründe gerçekten küresel bir şirket olabilmenin yolu nereden geçiyor? Turhan Semizer’e göre bunun için küresel şirketlerin ayrıcalıklı üreticisi olabilmek gerekiyor. Müşterinin sadece bir bölgede, örneğin sadece Avrupa’da değil tüm dünyada, mesela Çin’de de sizden alım yapması gerekiyor. Bunun için küresel şirketlerin güvenini kazanmanız şart. Size bir kez güvendiklerinde dünyanın başka yerlerine de taşıyorlar. Nitekim Standard Profil son dönemdeki yatırımlarının birçoğunu küresel müşterileri olan Audi ve VW’nin talebiyle yaptı. Örneğin Meksika’da kurulan fabrika, VW’nin Brezilya’daki üretimini destekliyor. Standard Profil’in tüm tedariğini yaptığı şirketler ve markalar da var. Örneğin BMW’nin tüm profil tedariki Standard Profil tarafından yapılıyor. Semizer, “Audi Q5’in bütün profillerini de biz üreteceğiz” diyor.

YENİ PATRON YENİ CEO

Semizer, 2013 yılının Aralık ayında şirketin dümenine geçmişti. Onun gelişi, şirketin özel sermaye fonu Actera tarafından satın alınması sonrasında gerçekleşti. Standard Profil’in kurucusu Kamhi ailesi. 1977 yılında Türk otomotiv şirketi olarak kurulmuştu. İlk fabrika da o yıl Düzce’de açılmıştı. Kamhi’ler tarafınan büyütülen şirket İngiltere merkezli bir özel sermaye fonuna satılmıştı. Oradan Actera’ya geçti. Şirketi kurumsallaştırmak isteyen Actera, CEO olarak Semizer’i transfer etti. Semizer aslında otomotiv yan sanayisinin yakından tanıdığı bir isim. Uzun yıllar Valeo şirketinde görev yapmıştı. Standard Profil’in başına geçmeden önce Valeo’nun Hindistan biriminde görev yapıyordu. Gelir gelmez şirketi kurumsallaştırmaya yönelik adımlar atmaya başladı. İlk işlerinden biri fabrika başına kar hesabını oturtmak oldu. İnsan kaynakları ve iç denetim birimleri de onun döneminde kuruldu. Oyak grubunun eski insan kaynakları müdürü, Standard Profil’da görev aldı… Küresel şirkete giden yollardan biri, insan kaynağından geçiyor. CEO Turhan Semizer, “Küresel şirket olmak için insan kaynağı gerekiyor” diyor. Şirket küresel olunca İK politikası da küresel ölçekte planlanıyor. Örneğin Meksika’da açılan fabrikada görev alan işçiler Manisa’ya getirilerek altı ay boyunca eğitildiler…

Semizer’e son sorumuz şu oldu: Küresel ekonomideki daralma Standard Profil’in büyüme hedeflerini olumsuz yönde etkiler mi? “Pazar payı aldığımız sürece dünya ekonomisinin küçülmesinin bizim için bir önemi yok” cevabı verdi.