Ağustos'ta Uluslararası Ticarette Türkiye’de Neler Oldu?

Fevzi Toksoy

Ekonomi Bakanlığı ve Bakanlar Kurulu tarafından Ağustos ayında çeşitli sektörleri ve nihayetinde tüketicileri etkileyebilecek düzenlemelere gidildi. Bu düzenlemelerin büyük bir çoğunluğu tekstil, kimya ve sanayi ürünlerine yönelik iken; bazıları ise günlük hayatımızın içinde yer alan diş fırçası gibi ürünleri ilgilendirmekte. Yapılan değişikliklere ek olarak yürütülmekte olan bazı soruşturmalar da Ekonomi Bakanlığı tarafından sonuçlandırıldı.

Ağustos Ayına Kısa Bir Bakış

Ekonomi Bakanlığı’nın ithalat ile ilgili Ağustos ayında yaptığı ilk düzenleme, polyesterden kısmen çekimli ipliğe yönelik oldu. Çin, Hindistan, Malezya, Endonezya, Tayvan, Tayland ve Vietnam’dan ithal edilen ve 5402.46 GTİP kodu altında tanımlanan bu ürüne ilişkin Ekonomi Bakanlığı’nın daha önceden başlatmış olduğu damping soruşturması sonucunda alınan tedbirlerin etkisiz kılınması sebebiyle Ekonomi Bakanlığı, söz konusu ürünün ithalatına 4 Ağustos’ta geçici önlemlerin uygulanmasına karar verdi.

Ekonomi Bakanlığı tarafından tekstil ürünlerine yönelik son dönemde getirilen bir diğer düzenleme ise İran’dan 5503.20.00.00.00 GTİP kodu altında ithal edilen polyester elyaf ürünlerine ilişkin oldu. Söz konusu ürüne ilişkin 2013 yılında yerli üreticiler tarafından korunma önlemi soruşturması açılması için başvuru yapılmış ve aynı yıl Ekonomi Bakanlığı tarafından soruşturma da başlatılmıştı. 2013 yılındaki bu başvuru kapsamında tesis edilen mevcut önlemlerin 20 Eylül 2017 tarihinde sona erecek olması sebebiyle Sasa Polyester San. A.Ş. tarafından yapılan başvuru ile, mevcut korunma önlemlerinin süresinin uzatılması talep edildi.

Yapılan bu talep üzerine Ekonomi Bakanlığı, 2017/19 sayılı Tebliğ ile söz konusu ürüne ilişkin ek mali yükümlülüklerin 3 yıl daha uzatılmasına karar verdi. Bu karar ile birlikte vergi oranına ek olarak, 2017-2018 yılları arasında %20, 2018-2019 yılları arasında %19,5 ve son olarak 2019-2020 arasında da %19 oranında ek mali yükümlülük getirildi. Ekonomi Bakanlığı tarafından 2020 yılından sonra aynı ürüne dair nasıl bir yaklaşım benimseneceği ise merak konusu.

Ekonomi Bakanlığı tarafından ayrıca Ağustos ayında ithalat düzenlemelerinde yapılan bir diğer değişiklik ise yağlı tohum ve meyveler ile hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlara ilişkin oldu. Getirilen düzenleme ile 15 Temmuz 2009 tarihinde yürürlüğe giren 2009/8 sayılı İthalatta Gözetim Uygulamasına İlişkin Tebliğ’de yeniden değişiklik yapıldı. Söz konusu Tebliğ’in 2009 yılından bugüne kadar, tam 14 defa değiştirilmesi göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin tarım politikası açısından yapacağı etki merakla beklenmekte.

Ekonomi Bakanlığı tarafından sonuçlandırılan bir diğer soruşturma ise diş fırçalarına ilişkin oldu. Hatırlanacağı üzere Banat Fırça ve Plastik A.Ş. tarafından yapılan şikayet üzerine 22 Nisan’da soruşturma başlatılmış ve Türkiye’ye ithal edilen bütün diş fırçaları soruşturmanın konusunu oluşturmuştu. Yurtdışından neredeyse ülke nüfusu kadar diş fırçası ithal edilmesi ve 2013 ila 2017 yılları arasında ürünün değerinde ve miktarında yaşanan ani, keskin ve ciddi artış, soruşturmanın başlatılmasındaki kilit etkenlerdendi.

Ekonomi Bakanlığı tarafından soruşturma kapsamında bu artış incelendi ve akabinde 28 Ağustos tarihinde yayımlanan 2017/10 sayılı Tebliğ ile söz konusu ürünün ithalatına 3 yıl süreyle adet başına ek mali yükümlülük uygulanmasına karar verildi. Buna göre söz konusu ek mali yükümlülük, birinci yıl için adet başına 0,23 ABD Doları olarak belirlenirken, ikinci ve üçüncü yıl için ise sırasıyla adet başına 0,22 ve 0,21 ABD Doları olarak kararlaştırıldı. Getirilen yeni düzenleme ile diş fırçalarının fiyatlarında %50’ye yakın artık olacağı beklenmekte.

Ekonomi Bakanlığı’nın yanı sıra Bakanlar Kurulu tarafından Ağustos ayında İthalat Rejimine İlişkin Ek Kararlar ile uluslararası ticarete ilişkin düzenlemeler getirildi. Bu kapsamda, Bakanlar Kurulu tarafından çeşitli sektörlere ve kullanıcılara hitap eden iki farklı düzenleme 17 Ağustos’ta Resmi Gazete’de duyuruldu. Bu düzenlemeler ile alev borulu kazanlar, buhar boruları, içten yanmalı motorlar için yağ ve yakıt filtreleri, kule vinçleri, çeşitli fırın ve ocaklara %4,2 ila %20 arasında değişen ilave gümrük vergilerinin uygulanmasına karar verildi. Ayrıca, bu ürünlerin ithal edilmesi halinde bu ilave gümrük vergilerinden nasıl muaf olunacağı da Tebliğ kapsamında düzenlenen konulardandı.

Özetlemek gerekirse, Türkiye’ye gerçekleştirilen ithalat, Ekonomi Bakanlığı’nın sıkı gözetim ve denetimi altında iken bu yaklaşımın kısa sürede değişmesi de beklenmemekte. Zira bir aylık süre içerisinde getirilen önlemler ve yılın geride kalan sekiz ayı göz önünde bulundurulduğunda, bu yaklaşımın hem yılın geri kalan aylarında hem de önümüzdeki yılda devam edeceğini söylemek yanıltıcı olmayacaktır.