Rekabet hukukunda neler oluyor?

Yıla cezalarla başlayan Rekabet Kurumu, bu konuda hız kesmeden ilerliyor.  Kurum, bu ay telekomdan elektrik dağıtımına, gözlükten alkollü içeceklere kadar pek çok alanda rekabet kurallarına uymayan birçok kurum ve kuruluşa ceza kesti.

Geçen ay Rekabet Kurumu’nun seneye hızlı başladığını söylemiştik. Açıkçası, bu yoğunluğun aynı şekilde bu ay da devam etmesi piyasaları rekabet hukukuna daha duyarlı hale getirdi. Aşağıda gözlükten elektrik dağıtımına, telekomdan alkollü içeceklere kadar Rekabet Kurumu’nun geçtiğimiz ay aldığı kararları hızlıca değerlendirelim dedik.

Elektrik şirketleri hakkında hâkim durumun kötüye kullanıldığı iddiasıyla soruşturma açıldı

Rekabet Kurulu, Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Enerjisa Toroslar Elektrik Perakende Satış A.Ş.'nin ticari uygulamalarının, bağımsız tedarikçilerin davranışlarını zorlaştırıp zorlaştırmadığını ve tüketicilerin kendi tedarikçilerini seçmesini engelleyip engellemediğini mercek altına aldı.

Rekabet Kurulu, Ocak 2017'nin sonunda başlatılan soruşturma çerçevesinde bu şirketlerin ticari uygulamalarını Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un hâkim durumun kötüye kullanılmasını düzenleyen 6’ncı maddesi ışığında değerlendirecek.

Telekomünikasyon şirketlerine yönelik ön araştırma sonucunda soruşturma açılmasına karar verildi

Rekabet Kurulu, telekomünikasyon şirketleri Türk Telekomünikasyon A.Ş. ve TTNET A.Ş. hakkında yürüttüğü ön araştırmayı tamamladı. Pazar analizinin akabinde Kurul, TTNET'in sabit genişbant internet ve ödemeli TV hizmetlerini içeren paketler vasıtasıyla hâkim durumunu kötüye kullanıp kullanmadığını tespit etmek amacıyla soruşturma başlattı.

Son yıllarda birçok soruşturmaya taraf olan şirketin ticari uygulamaları, bir kez daha Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un hâkim durumun kötüye kullanılmasını düzenleyen 6’ncı maddesi ışığında değerlendiriliyor.

Hakim durumun kötüye kullanılması sebebiyle Mey İçki'ye para cezası verildi

Rekabet Kurulu 16 Şubat 2017'de rakı pazarına ilişkin önemli bir karar verdi. Karar; (i) para cezasının hesaplanmasına esas alınan oranın, benzer nitelikte ihlallere kıyasla oldukça yüksek olması, (ii) şimdiye kadar Rekabet Kurulu tarafından verilmiş en yüksek para cezaları arasında yer alması (en yüksek dördüncü ceza) ve (iii) soruşturmaya taraf Mey İçki tarafından yerine getirilmesi ve kaçınılması gereken davranışları ayrıntılı bir biçimde sıralaması sebepleriyle dikkat çekici olarak değerlendiriliyor. Karar ayrıca Kurul'un perakende piyasasında gerçekleşen rekabet ihlallerini dikkatli bir şekilde inceleme konusunda artan ilgisini de ortaya koyuyor.

Hakim durumun kötüye kullanılması için yüksek bir ceza oranı

Yaklaşık bir buçuk yıl süren soruşturma sürecinin ardından Kurul, Mey İçki'nin, rakiplerinin faaliyetlerini engelleyici davranışlarda bulunmak suretiyle hâkim durumunu kötüye kullandığı sonucuna vardı ve şirkete yaklaşık 155.782.969 TL para cezası verdi. Ceza miktarı şirketin bir önceki mali yılda elde ettiği cirosunun yüzde 4,2'sine tekabül ediyor. Kurul bu oranı belirlerken, şirketin daha önce de rekabet kurallarını ihlal etmiş olmasını (şirkete 2014 yılında aynı sebepten ceza verilmişti) ve hafifletici unsurları da dikkate aldı.

‘Davranışlarına dikkat et’

Kurul idari para cezasına ek olarak, daha rekabetçi bir pazar yaratmak adına Mey İçki tarafından yerine getirilmesi gereken birtakım davranışları kısa kararında sıraladı. Bu çerçevede:

*Satış noktalarına verilecek indirimin (mal alım anlaşmaları kapsamında), indirim dönemi başında peşin olarak ödenmesi uygulanmasına son verilmesi,

*Satış noktalarında geriye dönük toplu ödeme şeklinde indirim uygulanmasına son verilmesi (indirimlerin satış noktasının alım yaptığı her seferde faturaya yansıtma yöntemiyle uygulanması),

*Satış noktalarına yatırım destek sözleşmesi kapsamında peşin ödeme yapılması durumunda, sözleşmede yatırımın niteliği ve amacının açıkça belirtilmesi ve bu sözleşmelerin mal alım sözleşmesinden bağımsız olarak düzenlenmesi,

*Geleneksel kanaldaki satış noktalarına rakı kategorisinde raf yerleşimi ve ürün dizilimine bağlı olarak finansal fayda sağlanması uygulamasına son verilmesi,

*Mey İçki'nin, noktanın rakı teşhir alanlarının yüzde 70'ine ilişkin olarak dizilim tavsiyesinde bulunması, tavsiyelerin yalnızca Mey İçki ürünlerine ilişkin olması, dolayısıyla Mey İçki'nin rakip ürünlerin raflardaki yerleşimine ilişkin olarak tavsiyede bulunmaması ve mal alım sözleşmesinden, satış noktasını Mey İçki satış malzemesi ve ürünlerini Mey İçki'nin amacına uygun olarak teşhir etmeye yükümlü kılan hükmün çıkarılması gerektiğine karar verilmiştir.

Mey İçki tarafından yerine getirilmesi gereken söz konusu talimatların, hâkim durumda bulunan perakende şirketleri bakımından raf yerleşimi ve teşvik uygulamalarına ilişkin olarak etki alanı geniş sonuçlar doğurması beklenmektedir.

Markalı güneş gözlüklerinin toptan satışı pazarında hâkim durumun kötüye kullanılması

2015 yılında Luxottica Gözlük Endüstri ve Ticaret A.Ş.'nin (Luxottica Türkiye) satış politikalarına ilişkin olarak başlatılan soruşturma hakkında Rekabet Kurulu 23 Şubat 2017'de oyçokluğu ile karar verdi.

Luxottica Türkiye'nin markalı güneş gözlüklerinin toptan satışı pazarında hâkim durumda olduğuna ve rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırıcı uygulamalar ile hâkim durumunu kötüye kullandığına karar verildi. Bu nedenle Kurul, Luxottica Türkiye'ye cirosunun yüzde 0,75'ine tekabül etmekte olan 1.672.647 TL tutarında para cezası verdi.

Birleşme Devralmaların Denetlenmesi Rejiminde Değişiklik

Rekabet Kurumu 24 Şubat 2017'de, Rekabet Kurulu’ndan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ'de (Tebliğ No:2010/4) değişiklik gerçekleştirdi. Mevcut bildirim eşiklerine ilişkin herhangi bir değişiklik yapılmazken, art arda gerçekleştirilen işlemler ve borsada seri işlemler vasıtasıyla elde edilen kontrole yönelik düzenlemeler getirildi.

Rekabet Kurulu aynı taraflar arasında iki yıl içerisinde gerçekleştirilen işlemleri (iki ya da daha fazla işlem) tek bir işlem olarak değerlendirmekteydi. Söz konusu değişiklikle birlikte art arda gerçekleştirilen işlemler için zaman sınırlaması iki yıldan üç yıla çıkarıldı. Ayrıca söz konusu değişiklik ile bundan sonra, aynı ürün pazarında aynı teşebbüs tarafından gerçekleştirilen art arda işlemlerin de bahse konu değerlendirmeye tabi olacağı düzenlendi.

Bunlara ilave olarak Kurum, bildirim eşiklerini iki yılda bir yeniden belirleme yükümlülüğü getiren hükmü de kaldırdı.

Konuya ilişkin daha fazla detay için aşağıdaki yazımıza bakmanızı öneririz:

http://www.mondaq.com/turkey/x/571504/M+A+Private+equity/ Turkey+
Amends+Merger+Control+Communiqu

AB'de e-ticaret rekabet soruşturmaları

2 Şubat 2017 tarihinde Avrupa Komisyonu, e-ticaret pazarına yönelik olarak re'sen üç ayrı soruşturma başlattı. Hakkında soruşturma yürütülen şirketler, tüketici elektroniği, video oyunu ve otel konaklaması sektörlerinde faaliyet gösteriyor. Şirketlerin bazı uygulamaları, (yeniden satış fiyatının belirlenmesi, coğrafi sınırlama ve ayrımcılık) konumları/vatandaşlıkları sebebiyle tüketicilerin adil fiyatlara ulaşmalarının engellendiği ve sınır ötesi işlemler gerçekleştirilmesinin önüne geçildiği yönünde şüpheler uyandırdı.

Rekabet kurallarına aykırı olduğu iddia edilen uygulamalar

Yeniden satış fiyatının belirlenmesi (Tüketici elektroniği üreticilerinin, online bayilerin yaygın olarak kullanılan elektronik ürünlerde kendi fiyatlarını belirleyebilmelerini kısıtlamaları); (Soruşturulan şirketler: Asus, Denon & Marantz, Philips ve Pioneer)

Coğrafi sınırlama (Oyun dağıtım platformu ve beş bilgisayar oyunu yapım şirketi arasında gerçekleştirilen anlaşma ile tüketicilerin konumları veya ikamet ettikleri ülkeler sebebiyle, dijital içerik/bilgisayar oyunu satın almalarının sadece belirli Avrupa Birliği üyesi devletlerinde geçerli olan "aktivasyon anahtarı" vasıtasıyla engellenmesi); (Soruşturulan şirketler: Valve Corporation, Bandai Namco, Capcom, Focus Home, Koch Media ve ZeniMax)

Konum/vatandaşlık üzerinden ayrımcılık yapılması (Avrupa'nın en büyük tur şirketleri ve otelleri arasında gerçekleştirilen konaklama anlaşmalarında, tüketiciler arasında vatandaşlık veya ikamet edilen ülke temelli ayrımcılık içeren hükümler bulunması ve tüketicilerin uygun olan bütün otelleri görmesinin ve odaların en uygun fiyatlarla rezerve edilmesinin engellenmesi); (Soruşturulan şirketler: Kuoni, REWE, Thomas Cook, TUI ve Meliá Hotels)

Tüketici elektroniği ve oyunlara yönelik soruşturmaların Avrupa Komisyonu'nun elektronik ticarete yönelik yürüttüğü sektörel rekabet analizi sonucunda başlatılan ilk soruşturma olduğu dikkate alındığında, bahse konu soruşturmalara ilişkin gelişmelerin takip edilmesi oldukça merak uyandırıcı.

Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği ve Açıklayıcı Kılavuz yayınlandı

2017/3 sayılı Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği 24 Şubat 2017'de Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. 2017/3 sayılı Tebliğ ile getirilen hükümlerin açıklandığı Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliğinin Açıklanmasına Dair Kılavuz'u ise 7 Mart 2017'de Rekabet Kurumu'nun internet sitesinde yayınladı.

Tebliğ'in yayınlanması ile birlikte, motorlu taşıtlar sektöründeki alım, satım ve yeniden satım uygulamalarına ilişkin yürürlükte olan 2005/4 sayılı Tebliğ yürürlükten kaldırılmış oldu. Yürürlükten kaldırılan düzenleme ile kıyaslandığında, yeni düzenlemenin getirdiği en önemli değişiklikler arasında, muafiyetten yararlanma koşulu olarak münhasır ve niceliksel seçici dağıtım sistemleri için tek eşikli bir pazar payı (yüzde 30) sisteminin belirlenmesi yer alıyor. Ayrıca muafiyetin genel koşulları arasında sayılan sözleşmenin devri, fesih sebebe dayandırılması şartı ve hakem şartı gibi hükümler de 2017/3 sayılı Tebliğ'de eski Tebliğ'den farklı olarak yer almamıştır. Bunlara ilave olarak yeni motorlu taşıtların dağıtımı bakımından, sağlayıcı tarafından çok markalı dağıtım yapısının ve ek satış yerleri açma serbestisinin kısıtlanması yeni Tebliğ ile muafiyetten yararlanmayı engelleyen hükümler arasından çıkarıldı. 2017/3 sayılı Tebliğ, 2005/4 sayılı Tebliğ'de muafiyet koşullarını sağlayan fakat yeni Tebliğ'in koşullarını sağlayamayan anlaşmalara bu şartları sağlamaları için iki yıllık bir geçiş dönemi belirlemektedir.

2017/3 sayılı Tebliğ için:
http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2f1%2fDocuments%2fG%
C3%BCncel%2ftebligler%2f20173.pdf

Kılavuz için:
http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2f1%2fDocuments%2fG%
C3%BCncel%2fk%C4%B1lavuzlar%2f201733.pdf

Dr. M. Fevzi Toksoy