Türkiye’de Rekabet Hukuku – 2017 Yılına Bakış
Fevzi Toksoy
2017 yılı rekabet hukuku bakımından oldukça hareketli ve heyecanlı geçti. Rekabet Kurulu (“Kurul”), 2017 yılı içinde 27 adet yeni soruşturma açtı. Bu soruşturmalar içinde, uluslararası şirketlere karşı açılan soruşturmalar fazlasıyla dikkat çekti. Kurul, 2017 yılında yalnızca soruşturma açmakla kalmayıp, 16 adet soruşturmayı da sonuçlandırdı. Bazı soruşturmalar sonucunda çok ciddi idari para cezaları verilirken, bazı soruşturmalar ceza verilmesine gerek duyulmadan kapatıldı. Bunula birlikte, 2017 yılında Rekabet Kurulu tarafından verilen idari para cezası miktarı 230 milyon TL’ye yaklaştı.
2017 yılında Rekabet Kurumu’na toplam 184 birleşme ve devralma işlemi bildirildi. Bu işlemlerden dört tanesi ise nihai incelemeye alındı.
2017 Yılında Açılan Soruşturmalar
Kurul, 2017 yılı içinde toplam 27 adet yeni soruşturma başlattı. Hem ulusal hem de uluslararası birçok şirket hakkında soruşturma açan Kurul, birçok sektörün gözünü korkutmayı başardı. Bu sene; Türk Telekom, Google, Mercedes-Benz, Microsoft, Sahibinden.com, Sodexo, Türk Henkel, Roche Müstahzarları, Turkcell, Vodafone, AVEA, Radontek Medikal, Sony Eurasia gibi ulusal ve uluslararası alanda iddialı şirketler Kurul’un radarına yakalandı. Ayrıca sektör bazlı bakıldığında yukarıda sayılan şirketlerin yer aldıkları sektörler dışında; elektrik, piliç eti, oto gaz, liman hizmetleri, akaryakıt dağıtımı, çelik oto korkuluk ve yol güvenlik sistemleri, Ro-Ro taşımacılığı, medya ve reklamcılık, otomotiv parçaları sektörleri 2017 yılında açılan yeni soruşturmalardan başı ağrıyan sektörler oldu.
Açılan soruşturmalardan; dokuz tanesi yalnızca 4054 sayılı Kanun’un (“Rekabet Kanunu”) 4. maddesi (rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar) kapsamında, 13 tanesi yalnızca Rekabet Kanunu’nun 6.maddesi (hâkim durumun kötüye kullanılması) kapsamında, beş tanesi ise hem 4.maddesi hem de 6.maddesi kapsamında açıldı.
2017 Yılında Sonuçlanan Soruşturmalar
2017 yılında Kurul, yoğun çalışmaları sonucu 16 adet soruşturmayı tamamlamayı başardı. Yedi soruşturma sonucunda idari para cezası verilmesine, dokuz soruşturma sonucunda ise idari para cezası verilmemesine karar verildi. Türkiye’de yapısı ve kapsadığı teşebbüsler bakımından en çok ses getiren soruşturma, kurumsal müşterilere kredi sağlayan 13 banka tarafından güncel kredi sözleşmelerine ilişkin faiz, vade gibi kredi koşullarına dair bilgiler ile diğer finansal işlemlerle ilgili rekabete hassas bilgilerin paylaşılması suretiyle Rekabet Kanunu’nun ihlal edilip edilmediğinin tespitine yönelik olarak yürütülen soruşturma oldu. Bu soruşturma sonucunda; ING Bank’a 21 milyon 112 bin 960 TL, The Royal Bank of Scotland’a ise 66 bin 429 TL idari para cezası verilmesine karar verildi. 2017 yılında, verilen ceza bakımından en çok dikkat çeken karar ise, Mey İçki Kararı oldu. Mey İçki’nin Rekabet Kanunu’nun 6. maddesini ihlal edip etmediğinin tespitine yönelik olarak yürütülen soruşturma sonucunda, hâkim durumunu kötüye kullandığına, bu sebeple 155 milyon 782 bin 969 TL idari para cezası verilmesine karar verildi. 2017 yılında tamamlanıp idari para cezası verilen diğer önemli soruşturmalar; Trakya Cam (17 milyon 497 bin 141 TL idari para cezası) ve Booking.com (2 milyon 543 bin 992 TL idari para cezası) hakkında yürütülen soruşturmalar oldu.
2017 yılında sonuçlanan ve ilgili teşebbüsler tarafından Rekabet Kanunu’nun ihlal edilmediğine dolayısıyla idari para cezası verilmemesine karar verilen önemli soruşturmalar da mevcuttur. Bu soruşturmaların öne çıkanlarından ilki, Türkiye’de trafik sigortası pazarında faaliyet gösteren 32 teşebbüs ve Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği hakkında yürütülen soruşturmadır. Dikkat çeken bir diğer soruşturma ise, İzmir ilinde hazır beton pazarında faaliyet gösteren 10 hazır beton şirketi (Akçansa, Batıbeton, Çimbeton, Dere Beton, Irmak Beton, Mendeş Grup, Modern Beton, Kavnak Beton, Varol Beton ve Yarbay İnşaat) hakkında yürütülen soruşturmadır. Son önemli soruşturma ise, Kardemir Karabük, Çağ Çelik, Çelsantaş Çelik, Yolbulan Demir ve Yolbulanlar Nakliyat hakkında yürütülen soruşturmadır. Kurul tarafından bir idari para cezası uygulanması yoluna gidilmese de, beton ve çelik sektörlerinin yakın takipte olduğu yeniden hatırlatılmış oldu.
2017 Yılında Bildirilen Birleşme ve Devralmalar
2017 yılında Rekabet Kurulu başkanı Ömer TORLAK’ın açıklamalarına göre, toplam 184 adet birleşme ve devralma işlemi Rekabet Kurumu’na bildirildi. Bildirilen işlemlerden dört tanesi ise, nihai incelemeye alındı. Bu incelemeler sonucunda, bir adet işleme izin verilmedi ve diğer üç işlemle ilgili süreç hâlihazırda devam etmekte.
Kurul tarafından 2017 yılında nihai incelemeye alınan birleşme ve devralmalardan ilki, Monsanto Company’nin tek kontrolünün Bayer Aktiengesellschaft tarafından devralınmasına ilişkin başvurudur. Nihai incelemeye alınan başka bir işlem ise, Ambarlı Limanı’nda faaliyet gösteren Mardaş’ın denizcilik alanında çeşitli faaliyetler gösteren Arkas Holding tarafından kontrol edilen Limar tarafından devralınmasına ilişkin işlemdir. 2017 yılında nihai incelemeye alınan ve uluslararası çapta büyük yankı uyandıran son işlem, Luxottica Group ile Essilor International’ın birleşmesi işlemidir. Görüldüğü gibi Rekabet Kurumu, birçok birleşme ve devralmayı nihai incelemeye bile almadan onaylarken, rekabetçi endişelere gebe işlemleri ayrıntılı inceleme ihtiyacı duymaktadır.
Bildirimi 2017 yılında yapılmamış olmasına karşın nihai incelemeye alınan bir diğer işlem, Dosu Maya’nın tam kontrolünün Lesaffre et Compagnie tarafından devralınması işlemidir. Yapılan nihai inceleme sonucunda bu işleme, 15.12.2014 tarih ve 14-52/903-411 sayılı Kurul kararı ile taahhütler çerçevesinde koşullu izin verilmiştir. Takiben Ankara 8. İdare Mahkemesinin 19.01.2017 tarih ve 2015/2488 E., 2017/172 K. sayılı kararı ile bahse konu Kurul kararı iptal edilmiştir. İptal kararının gerekçesinde belirtilen rekabetçi endişelerin giderilmesine yönelik olarak, söz konusu devralma işlemi yeniden nihai incelemeye alınmıştır.
2017’den Çıkarılması Gerekenler…
Görüldüğü üzere, Rekabet Kurumu bünyesinde 2017 yılının böylesine dolu ve hareketli geçmesi, 2018 yılında bizi nelerin beklediğine dair izlenimler verdi. Geçtiğimiz dönemlerde olduğu gibi 2018 yılında da Kurul, açacağı soruşturmalar ve vereceği kararlarla Türkiye gündeminde oldukça sık bir biçimde karşımıza çıkacağını gösterdi. 2017’nin bu yoğunluğu, şirketler tarafından rekabet kurallarının ve rekabet kurallarına uyumun çokça anılacağının da habercisi oldu.