Nisan ayında ticarete yön veren 10 kritik gelişme

Nisan ayı ekonomi gündemi ve piyasalardan ticarete yön veren en kritik 10 gelişmeyi sizler için derledik.

Türkiye-ABD ticareti için kritik toplantı: Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın, ABD Ticaret Temsilcisi (USTR) J. Greer’e ABD-Türkiye ortak ticaret çalışma planı kapsamında iki ülke perspektiflerini karşılıklı olarak ele almak üzere önerilerini içeren mektubunu iletmesinin ardından, ABD ile yeni döneme ilişkin hazırlıkları koordine edecek Çalışma Grubunun toplantısı, 17 Nisan’da Ticaret Bakanlığında gerçekleştirildi.

• Neler konuşuldu? Toplantıda, yeni döneme ilişkin ABD tarafından açıklanan ticaret politikası sonrasındaki süreçte yürütülecek çalışmalar, ilgili kurumlarla birlikte masaya yatırıldı. Çalışma Grubu, aynı zamanda, küresel ticarette artış göstermesi öngörülen korumacılık eğilimlerinin olası etkilerine karşı plan, politika ve stratejilerin belirlenmesini de hedefliyor.
• Görüş: Ticaret Bakanı Ömer Bolat, ABD pazarında daha büyük hedefler peşinde koştuklarını ve 100 milyar dolarlık karşılıklı ticaret hedefi için çok yönlü politikaların hazırlandığını ve uygulandığını dile getirdi. ABD'nin uyguladığı tarifeler nedeniyle ortada ciddi bir belirsizliğin olduğuna işaret eden Bolat, "Ancak biz bu süreçten hasar almadan çıkmak istiyoruz. Bu bizim birinci vazifemiz. İkinci vazifemiz ise ülkemiz lehine hamleler yaparak ihracatımızı artırmak. Bu doğrultuda kamu ve özel sektörle birlikte çalışıyoruz" dedi.

Global ticarette daralma öngörüsü: Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ), Küresel Ticaret Görünümü ve İstatistikleri raporuna göre,küresel mal ticaret hacmi bu yıl %0,2 oranında gerileyecek.

• Arka plan: DTÖ’nün %0,2’lik daralma öngörüsü, daha önce bu yıla ilişkin "düşük tarife" kapsamında açıkladığı mal ticaretinde %2,9'luk büyüme tahmininin de oldukça altında.
• Daralma daha büyük olabilir: Rapora göre, ABD'nin karşılıklı tarifelerinin bu yıl küresel mal ticaret hacmini %0,6 azaltabileceği tahmin edilirken, ticaret politikalarına yönelik belirsizliklerin yayılması durumunda bu daralma %0,8'i bulabilir.
• Ek olarak: Bölgelerin ticaretinde Kuzey Amerika'da beklenen keskin düşüş dikkat çekiyor. Kuzey Amerika ülkelerinin bu yıl ihracatında %12,6 ve ithalatında %9,6'lık düşüş bekleniyor. Bölgenin performansı bu yıl dünya mal ticareti büyümesinden %1,7 puan eksilterek genel büyüme oranını negatife çevirecek. Asya ve Avrupa'nın ihracat ve ithalatında sırasıyla %1 ve %1,9'luk büyüme tahmin ediliyor.

Yeni otomotiv yatırımları ihracatı artıracak: Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, Çinli otomotiv üreticileri BYD ve Chery'nin ardından bu yıl yeni otomotiv yatırımlarını duyuracaklarını söyledi.

• Açıklama: BYD’nin Manisa’da yıllık 150 bin, Chery’nin de Samsun’da 200 bin kapasiteli üretim merkezleri kuracağını belirten Kacır, “Hedefimiz, 2030’a geldiğimizde yeni nesil araçların 1 milyon adet yıllık üretim kapasitesine Türkiye’de erişebilmemiz. Bu Türkiye’nin otomotiv ihracatını daha ileri düzeylere taşımamızı ve bu dönüşüm sürecinden fayda sağlayan ülkeler arasında yer alabilmesini inşallah sağlayacak” ifadelerini kullandı.

İŞKUR’un 2024 İşgücü Piyasası Raporu açıklandı: İŞKUR'un 2 kişi ve üzerinde istihdam sağlayan 86 bin iş yeriyle görüşme yaparak hazırladığı 2024 yılı İşgücü Piyasası Araştırması sonuçları yayımlandı. Rapora göre, 20 ve üzerinde çalışanı olan iş yerlerinde %29,7 oranında açık iş bulunuyor.

• Detaylar: İhracat yapan şirketlerin röntgeninin de çekildiği raporda, 2 ve üzeri çalışanı bulunan işletmelerde en yüksek ihracat yapma oranı %22,5 ile madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe görülüyor. En düşük ihracat yapma oranı ise %0,2 ile eğitim sektöründe.
• Çalışan sayısı – ihracat ilişkisi: Çalışan sayısına göre ise 2 çalışanı olan işyerlerinin sadece %7’si ihracat yapıyor. Bununla birlikte 2-9 çalışanı olan işyerlerinin %4,7’sinin, 10-19 çalışanı olan işyerlerinin %14,2’sinin, 20 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinin ise %28’inin ihracat yaptığı görülüyor.
• Öte yandan: Rapora göre, eleman temininde en fazla güçlük çekilen meslekler arasında garsonluk, dikiş makineciliği ve kaynakçılık ilk üç sırada yer alıyor. İşverenler tarafından gelecek 10 yılda öne çıkması beklenen meslekler, yazılım ve inşaat mühendislikleri, , e-ticaret ve bilişim uzmanlıkları, yapay zeka geliştiriciliği, dil ve konuşma terapistliği ile CNC operatörlüğü olarak sıralandı.  

İhracat İklimi Endeksi: İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi Mart'ta 51,5'e yükseldi ve ihracat pazarlarının talep koşullarında ilk çeyrek sonu itibarıyla ılımlı iyileşmeye işaret etti. 

• 15 aylık seri devam ediyor: İSO İhracat İklim Endeksi, kesintisiz bir şekilde 15 aydır büyüme bölgesinde bulunuyor.

Limon ihracatına koruma önlemi: Türkiye’nin birçok bölgesinde Nisan ayı başında görülen don olayının iç piyasada arz-talep dengesini etkilememesi amacıyla Ticaret Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan değerlendirme sonucu limon ihracatına koruma önlemi alındı.

• Neler oldu? Bakanlığın ilk açıklamasında 8 Nisan'dan itibaren geçici süreyle durdurulan limon ihracatı, sonrasında verilen yeni bir kararla 15 Mayıs’a ertelendi.

Şubat ayı dış ticaret endeksleri: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Şubat ayına ilişkin dış ticaret endekslerini açıkladı. Buna göre, söz konusu ayda ihracatın birim değer endeksi yıllık bazda %2,6 artarken miktar endeksi %4,1 düşüş kaydetti.

• İthalat endekslerine bakış: TÜİK dış ticaret endeksleri verisinde ithalatın birim değer endeksi %3 yükselirken miktar endeksi %0,5 oranında geriledi.

İş dünyası fosil yakıtları istemiyor: Sivil toplum kuruluşları Beyond Fossil Fuels, E3G ve We Mean Business Coalition tarafından iş dünyası liderleriyle yapılan ankete göre, orta ve büyük şirket yöneticilerinin %97'si fosil yakıtları terk etmeyi düşünüyor. 

• Bilgi notu: Anket, Türkiye, ABD, Avustralya, Brezilya, Kanada, Almanya, Hindistan, Endonezya, İtalya, Japonya, Meksika, Polonya, Güney Afrika, Güney Kore ve Birleşik Krallık'ta iş dünyası liderleriyle yapıldı.
• Kömürle elektrik üretimi: Hükümetlerin yenilenebilir enerji yatırımlarına öncelik vermesini isteyen şirket yöneticilerinin %87'si gelecek 10 yılda kömürle çalışan elektrik kullanımına son verilmesini talep ediyor. Orta ve büyük ölçekli işletmelerin %43'ü 2030'a kadar kendi operasyonlarında kömür kullanımını bırakmayı ve yüzde 27'si 2035'e kadar bu hedefe ulaşmayı planlıyor.
• Türk iş dünyasının görüşü: Ankete katılan Türkiye'deki iş dünyası liderlerinin %98'i de elektrik üretiminde fosil yakıt kullanımına son verilmesini isterken, %81'i gelecek 10 yıl içinde tamamen yenilenebilir enerjiye geçilmesini ve yarısından fazlası ise bu dönüşümün 5 yıl içinde tamamlanmasını talep ediyor.

Hazine, 2024 yılını mercek altına aldı: Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu (VDK) Risk Analiz Merkezi, 500 bin mükellefin ve onlarca trilyonluk ticaretin kayıt dışı ekonomiyle mücadele çalışmaları kapsamında tarandığı 2024 yılı hesap dönemine ilişkin analiz çalışması tamamladı.

• Detaylar: Farklı vergisel risk unsurlarının dikkate alındığı analizlerde, yaklaşık 40 bin mükellef kayıt dışı işlem bakımından riskli grup içerisinde yer alırken riskli bulunan mükelleflerin yıllık ticaret  hacminin yaklaşık 2,9 trilyon lira olduğu belirlendi.
• Görüş: Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de değerlendirmesinde, kayıt dışı ekonomiyle mücadele çalışmalarının hem sahada hem de masada yeni yöntem ve tekniklerle kararlılıkla sürdüğüne işaret ederek, şunları kaydetti:

"Amacımız, ileri analiz teknikleri, saha denetimleri ve izaha davet mekanizmasıyla vergiye gönüllü uyumu artırmak. Tüm mükelleflerimizi, Maliye kapılarını çalmadan bu vergide gönüllü uyum sürecine dahil olmaya davet ediyorum. Riskli görülen ve ileride yüksek cezai müeyyidelerle karşılaşmak istemeyen mükelleflerimizi, izaha bekliyoruz."

Alman ekonomisinden pozitif sinyal: Almanya'da Nisan ayına ilişkin IFO İş Dünyası Güven Endeksi 86,9 puan ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti ve bir önceki ay başlayan iyileşme ivmesini sürdürdü. Mart ayında Almanya iş dünyasının güveni 86,7 puan düzeyindeydi.

• Beklentiler: Ekonomistler tarafından Nisan ayına ilişkin beklentilerin medyan değeri 85,2 puan seviyesindeydi. 25 ekonomist tarafından yapılan tahminler 81,5 ile 86,2 puan arasındaydı.

** ÖNEMLİ BİLGİLENDİRME: Bu içerik bilgilendirme amaçlı olup yatırım tavsiyesi niteliği taşımamaktadır. Yatırım kararlarınızda yetkili kurumların uzman görüşlerine başvurunuz.