YURT DIŞINDA BAŞARILI YATIRIM İÇİN 10 ADIM
1- YATIRIM YÖNTEMİNİZE KARAR VERİN
Şirketiniz sıfırdan kendi tesislerini kurarak mı yatırım yapacak veya dış kaynak kullanımı, ortak girişim veya başka bir şirketi satın alma gibi diğer yatırım şekillerinde mi ilerleyecek karar verin.
Karar verirken her bir yönteminin maliyet, risk, zamanlama açısından avantajlarını ve dez avantajlarını göz önünde bulundurun
2- STRATEJİK HEDEFLERİ NETLEŞTİRİN
Uluslararası yatırım, şirket için önemli bir stratejik hedefin gerçekleştirilmesine yardımcı olmalıdır. Şirketlerin denizaşırı yatırım yapmasının birçok nedeni vardır ve bunlar her şirket ve proje için farklıdır. En sık karşılaşılan nedenlerden bazıları, pazar fırsatlarına erişim, müşterilere yakınlık veya maliyetleri düşürmedir (örneğin işgücü, ulaşım veya vergiler). Şirketler ayrıca kritik hammaddelerin mevcudiyetini güvenceye almak, önemli becerilere erişmek veya tedarik zincirlerinin verimliliğini artırmak için başka bir ülkeye yatırım yapmaya karar verebilirler. Sebep ne olursa olsun, yatırımın ana itici gücü hakkında net olmak önemlidir. Başka bir deyişle, bu yatırımın gerçekleştirmeyi amaçladığı temel stratejik amaç nedir? Bir yatırımın birden fazla hedefe ulaşması mümkün olsa da (örneğin müşterilere daha fazla yakınlık ve düşük maliyetler), bu hede erin öncelik sırasına göre belirlenmesi çok önemlidir; Aksi takdirde, şirketler öncelikleri tanımlayarak veya uygulamada ulaşılamayan hede eri birleştirerek odak noktasını kaybetme riski ile karşı karşıya kalabilirler.
3- PROJE PARAMETRELERİNİ TANIMLAYIN
Yeni tesis için temel parametreler ve gereksinimler, lokasyonu aramaya başlamadan önce tanımlanmalı ve kararlaştırılmalıdır. Buna yeni tesisin büyüklüğü, yeni lokasyonda yapılacak faaliyetler ve tesislerden (elektrik, gaz, su) ihtiyaç duyulan çalışan pro line kadar tüm özel yer gereklilikleri gibi temel parametreleri dahildir. Bu açık görünse de, şirketlerin yeni projenin tüm parametrelerini açıkça tanımlamadan “yeni bir tesis” için yer aramaya başlaması ender bir olay değildir. Yerin niteliklerini (örneğin nitelikli işgücünün mevcudiyeti) şirketin gereksinimlerinin tam olarak ne olduğunu tanımlamaksızın değerlendirmek mümkün değildir. Bu gereklilikler proje süresince değiştirilirse, o noktaya kadar gözden geçirilen yerlerin veya bunları değerlendirmek için kullanılan ölçütlerin yeni projenin gerçek gereksinimlerini yansıtmaması olasıdır.
4- GERÇEKÇİ ZAMAN ARALIĞI BELİRLEYİN
Şirketler yurt dışında işletme kurmaya karar verdikten sonra, genellikle projeyi uygulamaya başlayabilmeleri için doğru yeri belirlemek
için acele ediyorlar. Yer seçiminde en sık karşılaşılan zorluklardan biri, alternati erin tam olarak değerlendirilmesi için yeterli zamanın tanınmamasıdır. Yer seçimi tipik olarak ülkeleri ve şehirleri değerlendirmek için bir masaüstü araştırması ile birlikte belirli alanların (yani arsa veya binalar) ve ilgili altyapının daha ayrıntılı bir analizini içerir. Sağlam nansal değerlendirme geliştirmenin yanı sıra şirketler önemli düzenleyici ve mali faktörleri göz önünde bulundurmalı ve bölgeyi ziyaret etmek (ideal olarak bir defadan fazla) ve yerel mülk sahipleri, resmi temsilcileri ve diğer önemli paydaşlarla müzakere etmek için yeterli zamanı ayırmalılar. Bazı şirketler bu süreci birkaç ayda tamamlayabileceklerine inansa da, deneyimlerimiz en az bir yıllık bir zaman diliminin daha gerçekçi olduğu yönündedir. Bu zaman çizelgesini hızlandırmak için “kısa yollar” kullanmak tipik olarak işe yaramaz ve önemli noktaları kaçırma veya yanlış konum seçme riskini artırır.
5- LOKASYON ÖLÇÜTLERİNİ BELİRLEYİN
Belirli tesis türleri (örneğin dağıtım merkezleri) için genel konum gereklilikleri benzer olsa da, herhangi iki proje aynı değildir. Yerler, planlanan tesisin özel gereksinimlerini gerçekten yansıtan ve uygulamada da ölçülebilen ölçütlere dayanarak değerlendirilmelidir. Örneğin, “işgücünün uygunluğu” ölçütü, işgücünün toplam büyüklüğünden ve işsizlik verilerinden yeni işletme için gereken özel niteliklere veya becerilere sahip bireylerin mevcudiyetine kadar, onlarca farklı yolla ölçülebilir. Sıklıkla, şirketler işgücü gereksinimlerini tanımlamak için “güvenilir” veya “esnek” gibi terimler kullanırlar. Bunlar önemli nitelikler olsalar da objektif olarak ölçülemezler ve bu nedenle konum analizine dahil edilmemeleri gerekir. Yer ölçütlerinin tanımı, projenin stratejik hede erini ve projenin daha önce tanımlanan yeni tesisin işletme gereksinimlerini yansıtmalıdır. Ayrıca bazı şeylerin basit ve objektif bir şekilde ölçülemeyeceğini ve karşılaştırılamayacağını da dikkate almalıdır.
6- COĞRAFİ KAPSAMI TANIMLAYIN
Projenin başlarında, şirketler uygun bir yerin bulunması gereken coğra bölgeyi daraltmalı. Bu, projenin ana stratejik hede kullanılarak yapılabilir. Örneğin, şirketin hede büyük bir müşteriye yakın olmaksa, o müşteriye belli bir mesafedeki bir alana odaklanabilir. Bir şirketin ana hede maliyetleri azaltmaksa, daha düşük bir maliyete sahip ülkeleri seçerek başlayabilir. Coğra kapsamı daraltmak için kullanılabilecek diğer faktörler arasında pazar büyüklüğü ve erişim (örneğin, belirli serbest ticaret anlaşmalarının parçası olan ülkeler), dil, para birimi (örneğin, Euro bölgesindeki ülkeler), vize düzenlemeleri veya ekonomik ve politik risk ile ilgili faktörler yer almaktadır. İlk coğra bölge içerisinde şirketler daha ayrıntılı olarak değerlendirecekleri uzun bir yer listesi (genellikle şehirler veya bölgeler) seçmelidir. Yaklaşık sekiz ila on iki konumun listesi kapsamlı bir analiz için iyi bir başlangıç noktasıdır.
7- İLGİLİ VERİLERİ TOPLAYIN
Yaygın bir yanılgı, lokasyon verilerinin internette veya danışmanlar veya diğer kuruluşlar tarafından tutulan veri tabanlarında kolayca bulunabileceğidir. Uygulamada, güvenilir veri bulmak, yanlış bilgiye dayalı karar vermeyle ilgili riski azaltmak için dikkatli bir araştırmayı gerektirir. Veriler üç temel gereksinimi karşılamalıdır:
1) İlgili yerlerdeki mevcut iş ortamını ve koşullarını yansıtacak kadar güncel olmalıdır,
2) tüm yerler arasında karşılaştırılabilir olmalıdır (örneğin, ölçüm birimi açısından)
3) güvenilir ve objektif bir kaynaktan elde edilmiş olmalıdır.
Bu gereklilikleri karşılayan veri bulma zorluğu çoğu yer ölçütü için geçerlidir. Örneğin, maaşlarla ilgili son bilgiler nadiren istatistik o slerinden veya internet kaynaklarından bulunabilir. Doğu Avrupa’daki bazı şehirlerde endüstri tecrübesine sahip kali ye metal işçisinin şu anki maaş seviyesini öğrenmek isteyen bir şirket, güncel ve karşılaştırılabilir bilgi edinmek için bu şehirlerin her birindeki yerel bilgi kaynaklarını tanımlamak ve onlarla bağlantı kurmaktan başka seçeneği yoktur. Her ne kadar bazı ülkelerin ortalama maaşlarını gösteren web siteleri olsa da, bunlar genellikle güvenilir değil ve güncel olmayan ve işverenlerin gerçekte ne ödeme yaptıklarını yansıtmayan bilgileri içeriyorlar. Şirketler ayrıca, farklı bölgeler veya şehirlerarasında büyük farklar olabileceği birçok ülkede konu dışı oldukları için ülke ortalamalarını kullanmamaya dikkat etmelidir. Toplanan veri türünün bir şirketin ülkeleri, yerleri veya siteleri karşılaştırması ile ilgili olarak değiştiğine bağlı olarak farklılık gösterdiğine dikkat etmek önemlidir. Tablo 3, 4 ve 5 ile sayfa 29-30’da farklı coğra analiz seviyeleri için kullanılan ölçüt türleri ve bilgi kaynakları konusunda örnekler verilmektedir.
8- DETAYLI ANALİZ YAPIN
Şirket olası lokasyonların listesini hazırladıktan sonra, alternatifler arasındaki farkları anlamak ve en iyi seçeneği seçmek için bunların detaylı olarak değerlendirilmesi gerekir. Analiz, yer alternatiflerinin kalitesine ilişkin tüm ilgili hususları ve projenin uygulanmasını etkileyebilecek faktörleri dikkate almalıdır. Buna konumun temel konum gereksinimlerini karşılama yeteneğinin yanı sıra her bir yerde tesis kurma ve çalıştırma maliyetlerinin tahmini de dahildir. Ayrıca, projenin uygulanmasını etkileyebilecek nitel faktörleri de içerir. Bunlar genellikle projenin başlarında düşünülmemiş olabilecek yerel faktörlerdir. Yerel makamlar, projeyi istenen zaman diliminde destekleyecek deneyim ve kaynaklara sahip mi? Altyapı ve hizmetlerde vaat edilen iyileştirmeler zamanında yapılacak mı ve bunlar için kim ödeme yapacak? Yerel seçimlerin ve siyasi değişikliklerin proje üzerinde nasıl bir etkisi olabilir? Bölgedeki diğer işverenler yeni yatırıma nasıl tepki verecek? Yer belirleme kararında bu faktörlerin dikkatlice göz önünde bulundurulması, önemli noktaları kaçırma riskini azaltır ve nihai karara dahil edilmesi gereken potansiyel risklerin belirlenmesini sağlar.
9- NİHAİ LOKASYONLARI ZİYARET EDİN
İlk analizden sonra şirket, seçeneklerini iki ila üç konumdan oluşan bir kısa listeye indirgeyebilmelidir. Kilit konum seçim faktörlerine dayanan kantitatif analize ek olarak, bu yerleri kilit noktaları doğrulamak ve adres değerlendirmesini yapmak için yerinde ziyaret edilmelidir. Ziyaretler yukarıda belirtilen bazı kalitatif soruların ele alınmasına yardımcı olacak ve analize önemli öznel unsur ekleyecektir. Konumun görüntüsü armamıza uygun mu? Müşterilerimiz konumu ziyaret ederken rahat olacaklar mı? Konum, yeni işletmeyi kurmak ve işletmek üzere göndermeyi planladığımız gurbetçi yöneticileri için çekici olacak mı? Bir ziyaret tipik olarak iki ila üç gün sürer ve devlet yetkilileri ve ekonomik kalkınma ajansları ile toplantıları, sahaların (arazi veya binaların) fiziksel denetimlerini ve eğitim veya işgücü eğitim kurumları, sanayi dernekleri veya potansiyel ortaklar ve tedarikçiler gibi ilgili yerel temaslarla toplantıları içerir. Ayrıca, orada yatırım yapma ve işletme tecrübelerini paylaşmaya istekli olan yerdeki diğer yabancı yatırımcılarla “kayıt dışı” toplantılar düzenlemek de faydalıdır. Çoğu zaman, nihai kararı vermek için gereken tüm bilgilerin elde edilmesi için birden fazla ziyareti gerektirir.
10- TEŞVİKLERİ GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURUN
Teşvikler, dünya çapındaki hükümetler arasındaki rekabette yatırım çekmek için önemli rol oynamaktadır. Bulunduğu yere ve projeye bağlı olarak, teşvikler yatırımı yapan şirkete önemli nansal fayda sağlayabilir. Ancak, teşvikler bir yerin önemli dezavantajlarını tela edemez ve genellikle sadece kısa vadeli bir fayda sağlar. Hibeler veya vergi indirimleri gibi nansal yatırımlara ek olarak, şirketler ayrıca işe alımı veya eğitimi, hızlandırılmış izin verme prosedürleri veya altyapı ve kamu hizmetleriyle destek gibi diğer devlet desteklerini de değerlendirmelidir. Bu destek türleri yatırımın zamanlamasını ve uygulanmasını artırabilir ve bir kereye mahsus nansal teşviklerden daha önemli olabilir. Şirketler ayrıca, tüm teşvik programlarının ayrıntılı uygulama ve raporlama gereksinimlerine sahip olduğunu ve yerine getirilmedikleri takdirde geri ödemeleri ve cezaları tetikleyebilecek performans yükümlülüklerine bağlı olduğunu akılda tutmalıdır. Raporun son bölümünde, dünya genelinde mevcut olan farklı teşvik türleri ve şirketlerin bunları güvenceye alma gereklilikleri hakkında örnekler yer almaktadır.
Kaynak: DEİK uluslararası yatırım ve lokasyon seçimi için kılavuzu