Yeni Torba Kanun Teklifi neler getiriyor?

Türkiye’nin COVID-19 salgınıyla mücadelesi kapsamında ekonomik, sosyal ve tıbbi alanda düzenlemeler içeren yürütme ve yürürlük dahil 62 maddelik torba kanun teklifi hazırlandı. Ozan Keser, mali hukuk alanındaki önemli tedbirleri Turkistime için derledi…

Bilindiği üzere yeni nesil Koronavirüs olarak da adlandırılan COVID-19 salgınının önlenmesi ve etkilerinin azaltılması amacıyla gerek ülkemizde gerekse dünya genelinde sosyal hayat ve ekonomiye ilişkin çeşitli önlemler alınmaktadır. Salgına yönelik çeşitli tedbirleri içeren yeni torba kanun teklifi hazırlanmış ve bu teklifte birçok alanda çok çeşitli tedbirlere yer verilmiştir Bizler mali hukuk alanındaki önemli tedbirleri bu yazımızda sizlere açıklamak istedik.

Peki kanun teklifine ilişkin çalışma yasalaşırsa, hangi düzenlemeler hayatımıza giriyor?

İşçi Çıkarmak 3 Ay Süreyle Yasaklanıyor

Şayet teklif mevcut haliyle yasalaşırsa, kanunun yayım tarihinden itibaren 3 ay süreyle işverenlerin işçileri “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık” halleri dışında işten çıkarmaları yasaklanmaktadır. İş sözleşmesinin feshi yasağı olarak tanımlanan bu süreçte, işverenlerin işçileri ücretsiz izne ayırabilmeleri imkanı tanınmaktadır. Hemen belirtmek gerekir ki, Cumhurbaşkanına 3 aylık fesih yasağı süresini 6 aya kadar uzatma yetkisi verilmesi de öngörülmektedir.

Ücretsiz İzne Çıkartılan İşçiye Nakit Destek

Fesih yasağı süresinde ücretsiz izne ayrılan işçiler ile 15 Mart 2020 tarihinden sonra işten çıkarılıp da işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere de günlük 40 TL’ye yakın (39,24 TL) bir nakit destek verilmesi öngörülmektedir.

Ar-Ge ve Tasarım Faaliyetlerine Yönelik Düzenleme Getiriliyor

Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde yürütülen faaliyetler ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde yürütülen faaliyetlere 5746 ve 4691 sayılı Kanunlar çerçevesinde çeşitli indirim, istisna, destek ve teşvikler tanınmaktadır. Bu imtiyazların en önemli şartı ise faaliyetin bu merkez veya bu bölgelerde yürütülmesidir. Kanun teklifi ile, bu şartlarda yumuşamaya gidilmekte ve faaliyetlerin bu merkez ve bölge dışında da yapılabilmesine yönelik olarak Cumhurbaşkanına yetki verilmektedir.

Kâr Dağıtımına Sınırlama Getiriliyor

Kanun teklifinde yer alan diğer bir önemli konu şirketlerin dağıtabileceği kar paylarına ilişkin sınırlamadır. Daha önce, Ticaret Bakanlığı’nın 31.03.2020 tarihli yazısı ile şirketlerin dağıtabilecekleri kar paylarına üst sınır getirilmişti. Ancak, bu yazı, şirket genel kurul yetkilerinin Kanunlara aykırı olarak sınırlandırıldığı gerekçesiyle ciddi eleştiri almıştı. Şimdi, kar payı dağıtımına ilişkin sınırlama, Kanun teklifi içerisinde karşımıza çıkmaktadır. Kar payı dağıtımına ilişkin sınırlamanın bir yazı yerine Kanunla yapılması, bizce de, doğru bir uygulamadır.

Öngörülen düzenleme ile, sermaye şirketlerinin 31.12.2020’ye kadar dağıtabilecekleri nakit kar payı tutarı 2019 dönem net karının %25’ini aşamayacak ve yine aynı tarihe kadar yönetim kuruluna kar payı avansı dağıtma yetkisi verilemeyecektir. Kanun’un yayım tarihinden önce, 2019 karının dağıtımına ilişkin karar alınmış ancak bu dağıtım kısmen veya tamamen yerine getirilmemişse, %25’i aşan kısmın dağıtımı 2021’e kalacaktır. Kanun teklifinde, 2018 ve daha önceki dönem karlarıyla ilgili doğrudan bir belirleme yapılmamakla beraber, 31.12.2020’ye kadar dağıtılabilecek bütün kar paylarının (2018 ve önceki dönem karları dahil) 2019 dönem net karının %25’ini aşamayacağını düşünmekteyiz. Bu düzenleme ile, şirket kaynaklarının nakit kâr dağıtımı yapılmak suretiyle azaltılması ve ilave finansman ihtiyacının doğmasının engellenmesi amaçlanmaktadır.

Perakende Ticarette Ödeme Vadelerine Düzenleme Getiriliyor

Perakende ticarete ilişkin olarak ise; temel gıda maddelerine ilişkin üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ödeme süresi yeniden düzenlenmektedir. Mevut düzenlemede, üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen hızlı tüketim mallarına ilişkin ödeme süresinin, alacaklı üretici veya tedarikçinin küçük işletme, borçlu perakendecinin ise büyük işletme olması halinde, 30 günü geçemeyeceği şeklindedir.

Önerilen düzenleme ile, perakende işletmelerin üretici ve tedarikçilerle arasındaki ödeme ilişkilerine dair mevcut düzenleme, tüm tarafların birbirleri arasındaki ödeme ilişkilerini de içerecek şekilde genişletilmiştir. (Yani, üretici – tedarikçi, tedarikçi – perakendeci, üretici – perakendeci) Yine, hızlı tüketim mallarına ek olarak et ve süt ürünleri de kapsama dahil edilmiştir. Önerilen bir diğer değişiklik ise, 30 gün ödeme süresinin uygulanması için alacaklının küçük işletme olması zorunluluğunun kaldırılmasıdır. Yani, alacaklı küçük işletme olmasa dahi, belirlenen ürünlerde, borçlu eğer büyük işletme ise ödeme süresi 30 günü geçemeyecektir.

Fahiş Fiyat Artışlarına ve Stokçuluğa İzin Verilmeyecek

Salgının ülkemizde baş göstermesiyle birlikte, özellikle temel gıda ve ihtiyaç maddeleri ile temizlik ve sağlık ürünleri gibi belli ürün gruplarında yaşanan talepteki artış nedeniyle, piyasada fahiş fiyat artışları baş göstermiştir. Kanun teklifinde önerilen düzenleme ile girdi maliyeti ve döviz kuru artışı gibi haklı bir gerekçe olmaksızın makul olmayan fiyat artışları yasaklanmaktadır.

Yine, stokçuluk olarak nitelenebilecek çeşitli faaliyetler de yasak kapsamına alınmaktadır. Buna göre, fiyat artış beklentisi veyahut benzer sebeplerle, mal satışından kaçınılması, piyasada darlık yaratılması, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetlerde bulunması ve tüketicinin mallara ulaşmasının engellenmesi yasaklanmaktadır.

Mevcut kanun teklifinde yer verilen önemli düzenlemelere başlıklar halinde yer vererek sizleri bilgilendirmek istedik. Ancak teklifin henüz yasalaşmadığı ve yasalaşma sürecine kadar değişikliklerin ve ilavelerin olabileceğinin unutulmaması ve yasal düzenlemelerin takibinin önemine vurgu yaparken siz okuyucularımıza sağlıklı günler diliyoruz.

Kurtuluş Ozan Keser
YMM, Bağımsız Denetçi
NTS YMM Denetim ve Danışmanlık A.Ş.
ozan.keser@audit.com.tr
www.audit.com.tr