Bin TL'ye kolleksiyoner olmanın yolu!
Online müzayadeler, salon müzayedesi cirosunun yüzde 25-30'una sahip olsa da sanat piyasası orta çaplı ölçekte online olarak ilerliyor. Bunun en önemli nedeni, daha geniş kitlelere ulaşması ve küçük bütçelere hitap etmesi.
Esra Kızıltan esrakiziltan@turkishtimedergi.com
Geçtiğimiz yıl İngiliz müzayede şirketi Christies'in düzenlediği Andy Warhol’un online müzayedesine 38 ülkeden 238 kişinin katıldı. Eğer bunu salonda gerçekleştirselerdi en fazla 150 kişi katılabilirdi.
Dünyada erişilebilir sanat dönemi yaşanıyor. Belli bir kitleye hitap eden milyon dolarlık eserler bir yana dursun, artık sanatın mütevazı bütçelere de hitap etmesi gerekiyor. Sanatı herkese ulaştırmak için internet önemli bir araç olarak rol alıyor. Normalde bir galeriye girmeye çekinecek, üşenecek ya da ulaşamayacak bir kişi, siteler üzerinde bolca vakit geçirebiliyor. İnternet bu konuda sanat ortamını demokratikleştiriyor. Alıcılar, müzayedeleri online olarak takip edebiliyor, teklif verip satın alma aşamasına kadar gidebiliyorlar. Ekonomik büyüklük olarak bakıldığında online müzayadeler, salon müzayedesinin cirosal anlamda yüzde 25-30'u kadar ama dünyadaki sanat piyasası orta çaplı ölçekte online olarak ilerliyor. Bunun en önemli nedeni, daha geniş kitlelere ve küçük bütçelere hitap etmesi.
Online müzayedecilik Türkiye'de 10 yıllık bir geçmişe sahip. Online sanata sanatseverlerin olduğu kadar, sanat piyasasındaki aktörlerin de ilgisi büyük. Sadece online sanat eseri satmayı hedefleyen platformlar olduğu kadar, geleneksel galerilerin de online ortamda görünürlüklerini artırmaya başladığını görüyoruz. ArtPoint, Antika ve Sanat, Kaş Sanat, Çankaya Sanat bu trendin Türkiye'deki temsilcileri...
1 haftada 12 bin e-mail
Salon müzayedesinin vizyonu daha geniş; katalog basımı, fotoğraf çekimi, basın ayağı daha gelişmiş oluyor. Ama bu kataloglar sadece belli bir çevreye gönderiliyor, taşraya ulaşmıyor. Ama online'da böyle değil, kitle çok daha geniş. ArtPoint Kurucusu Onur Soysalan durumu şu şekilde anlatıyor: “Biz bir haftada 3-4 parti olmak üzere üyelerimize toplam 12 bin mail atıyoruz. Müzayede başlayacak, başlıyor, bitmeye yaklaşıyor şeklinde bilgilendirme yapıyoruz. İsteyenler galeriye gelip eserleri görebiliyor. Türkiye'den yurtdışına çıkmış ya da yurtdışından Türkiye'ye girmiş eserleri bile online'da bulabiliyorsunuz. Güvenli bir ortamda esere ulaşabiliyorsunuz. Online'da son dakikalar oldukça heyecanlı geçiyor. “Bende mi kaldı yoksa gitti mi” diye bakıyorsunuz. Bu da online'ın cazibesini artırıyor” diyor.
Küçük bütçeli eserler değerlendiriliyor
Online'da salon müzayedesine göre çok daha küçük bütçeli işler satılıyor. Bunun nedenini Soysalan şöyle açıklıyor: “Online'a 50-100 bin TL'lik eser koymak online'ın heyecanını söndürür. Çünkü büyük meblağlar işin içine girince insanların aklında hep “acaba?” sorusu kalıyor. Online'da küçük rakamlara eserler satıldığı için insanların aklında bu soru pek olmuyor, o yüzden de rahat alışveriş yapabiliyor. Örneğin koleksiyonerin elinde Yüksel Arslan, Ertuğrul Ateş, Komet, Zeki Faik İzer'in çizimi var. Müzayede şirketi Yüksel Arslan, Ertuğrul Ateş ve Komet'i alıyor ama Zeki Faik'i almıyor. Ama almadığı zaman ikili arasındaki dostluk zarar görmesin diye şirket, diğer eseri bize yönlendiriyor, onu da biz alıyoruz, online'dan satıyoruz. Yüksel Arslan'ın bir eseri 50 bin TL iken, Zeki Faik'in bir çizimi 800-900 TL'ye alıyoruz”.
Fiyatlar 100 TL-10 bin TL arasında değişiyor
Online müzayede düzenleyen galerilerin aslında ortak amacı herkesin koleksiyoner olabileceğini ve sanatı desteklemek için milyoner olmak gerekmediğini sanatseverlere göstermek ve daha çok insanın hayatına sanat katmak. Online sanat galerileri bu amaçla eser seçerken fiyatların uygunluğu konusunda çok hassas davranıyorlar. Bu nedenle ulaşılabilirlik sadece teknik anlamda değil aynı zamanda fiyat açısından da ön plana çıkıyor. Artık birçok insan küçük bütçelerle kaliteli orjinal işler alabileceğini ve koleksiyonerliğe başlayabileceğini biliyor. Art50'de eserlerin fiyatları 300- 10 bin TL arasında değişiyor. Genelde, tuval veya kağıt üzerine yağlıboya veya akrilik tekniği ile çalışılmış, orta boyuttaki eserler ilgi görüyor. ArtPoint'te ise eser fiyatları 100 TL ile 5 bin TL arasında değişiyor. Eşref Gönen, Yüksel Arslan, Mübin Orhon, Komet gibi sanatçıların işleri satılıyor. Bu sanatçıların küçük bütçeli olan eserlerine yer veriyorlar. Kara kalem çalışması, bir eskizi, bir imzası gibi...
Taksit imkanı sunuluyor
Online müzayedelerde daha çok genç sanatçılara yer veriliyor. Kariyerinin başındaki genç sanatçıların şu anda galerilerdeki müzayedelerde geniş yer almaları çok zor. Bu şekilde online galeriler, bir yandan sanatsevere daha uygun fiyatlı eserler sunarken bir yandan da genç sanatçılara destek verip, kariyerlerinin gelişimine katkıda bulunmuş oluyorlar. Online'da en önemli şey güven. Şehir dışında olanlar eseri yakından göremedikleri için galerilere “eserin defosu var mı ya da imzası var mı?” gibi soruları sıkça soruyorlar. Onur Soysalan, “İnsanlar AVM'lere gidip, kıymetli olduklarını sandıkları eserlere para veriyorlar ve sonrasında da mutsuz oluyorlar. Biz sanat kalitesi olan eserleri uygun bütçelerle sanatseverlere ulaştırıyoruz. Ama bazı hassas müşterilerimiz de oluyor. Onlara istedikleri eserleri gönderiyoruz. Evlerinde duruşuna bakıyorlar. İstemezlerse geri alıyoruz” diyor. Salon müzayedesinde ödemeler peşin yapılmak zorunda iken online'da taksit imkanı da sunuluyor.
Risklerine rağmen gelecek vaat ediyor
Dışarıdan bakıldığında salon müzayedeciliğine göre daha kolay gibi görünse de aslında oldukça zahmetli bir iş. Salon müzayedesine en fazla 150 kişi katılabilirken, online'da bu rakam 10 binleri geçiyor. Haliyle o kadar insanın ilgisini canlı tutmak ve onları siteye çekmek çok daha fazla mesai istiyor ve diğerine göre daha fazla risk taşıyor. Siteyi açmak yetmiyor, sitenin 7/24 teknik desteği ve tanıtımının yapılması gerekiyor. Online müzayedeciliğin geleceğini sorduğumuz temsilciler, ilginin artarak devam edeceğini ama salon müzayedeciliğini geçemeyeceğini düşünüyorlar. Galeri Eksen'in Kurucusu Aşkın Önder, “İşlerin biraz daha sıkı yapılması, yeni oyuncuların piyasaya girmesi gerekiyor. Her ne kadar satışlar online olarak gerçekleşse de resimleri yakından görmek, hissetmek ve bilgiyi direkt yüz yüze almak gerekiyor. Online müzayedeciliğin yönünün daha pozitif yönde hareket edebilmesi teknolojik imkanlarla mümkün. Daha iyi fotoğraflamanın, daha anlaşılır yazımların yapılması gerekiyor. Dünyada bu işin bu kadar başarılı şekilde devam etmesinin nedeni de bu. Daha güvenli, daha emin hareketler için biraz daha zamanımız var ama online'ın yükselişinin devam edeceğini söylemek gerekiyor” diyor.
KİMLER VAR?
Antika ve Sanat
Kendi koleksiyonunu satıyor
2001 yılında kurulan Galeri Eksen 2004 yılında Antika ve Sanat adıyla tamamen online'a yönelik ayrı bir platform oluşturdu. Galeri Eksen'in sahibi Aşkın Önder süreci şöyle anlatıyor: “Online müzayedeler daha çok benim satın aldığım eserlerin sonunun gelmemesiyle başladı. Elimdeki resim sayısı çok yükselince satmaya karar verdim. Bu süreçte yüzlerce resmi fotoğraflayıp, bir düzen içerisinde online olarak sunuyoruz. Düzenleme esnasında resimleri dönemleri, ressamların tarzları ve kullanılan tekniğe göre ayırmak gerekiyor. Ardından müşterilerin algılayabileceği tarzda açıklamalar eklemek suretiyle sunum hazırlanıyoruz. Müşterilerimizi sitemize davet ettikten sonra mail trafiği başlıyor. Daha yakından fotoğraflar, teknik konusunda bilgilendirmeler, dönemler hakkında bilgilendirmeler yapıyoruz ve sonrasında satışlar başlıyor”.
ArtPoint
Teknoloji ile sanatı buluşturdular
Artpoint 2007 yılında kuruldu. Artpoint Kurucusu Onur Soysalan sanatçı bir aileden geliyor. Dedesi asker ressamlardan biri. Küçük yaşta başlayan sanat ilgisi onu koleksiyonerliğe yöneltmiş. Sonrasını şöyle anlatıyor: “Bu ilgim sonraları daha da yoğunlaştı ve işimden ayrılıp ArtPoint'i kurmaya karar verdim. Yıldız Üniversitesi'nde Koleksiyon Yönetimi'ni bitirdim. Şimdi özel bir üniversitede öğretim üyesi olarak çalışıyorum, bu alanda dersler veriyorum. Bu platformu oluşturma nedenim Türkiye'nin her iline sanatı ulaştırmaktı. Çünkü sanat İstanbul, İzmir ve Ankara ile sınırlı kalmamalı herkese ulaşmalı diye düşünüyorum. İnsanlar oturdukları yerden sanata ulaşabilsinler istedim. Dünyada bu çok gelişmiş bir sistem. Türkiye'de de internetin kullanımı oldukça yaygın. Bu açıdan teknoloji ile sanatı buluşturduk diyebiliriz.”
Çankaya Sanat
Ankara'dan Türkiye'ye ulaşıyor
Ankara'da bulunan Çankaya Sanat Galerisi 2011 yılında online müzayede düzenlemeye başladı. Online müzayede ile sanat eserlerinin sanatsever ile daha kolay buluşmasına olanak sağlayan bir aracılık hizmeti amacını taşıyor. Üyelik sözleşmesinde bulunan müzayede katılım koşulları doğrultusunda müzayedeye katılıp istenilen eserlere fiyat veriliyor. Online müzayede aracılığı ile satmak istediğiniz eser ya da eserleriniz için de galeri ile iletişime geçebiliyorsunuz. Belirtilen müzayede tarihleri öncesi satın almayı düşündüğünüz eserlerin kondisyon, provenans ve teknik detaylarını da galeriden öğrenebiliyorsunuz. Ayrıca, eserleri müzayede öncesi Çankaya Sanat Galerisi’nde canlı görme imkanınız da var.
Kaş Sanat
Daha hızlı hizmet veriyor
Kaş Sanat Galerisi Sinan Yenilmez tarafından 1995 yılında Şişli'de kuruldu. Özellikle genç sanatçıları desteklemek amacıyla yola çıkan Yenilmez'in en büyük hedefi sanat ortamına yeni sanatçılar ve koleksiyonerler kazandırmak. Bu ilkeler doğrultusunda günümüzün teknoloji ve iletişim çağının vazgeçilmez gerekliliği olan interneti kullanarak daha hızlı ve modern hizmet verebilmek amacıyla internet ortamında sergi düzenlemek, düzenli online müzayede yapmak için 2014'te yeni galerisini Kadıköy'de açtı. Ayda bir kere online müzayede düzenliyor. Bir hafta süren müzayede sisteminde günün her saati eserler incelenebiliyor. İstenilen eserlere fiyat verilebiliyor. Eser sahipleri hakkında detaylı bilgilere erişebiliyor.
ONLINE MÜZAYEDE NASIL YAPILIYOR?
Genel olarak sanat galerileri 1,5-2 ayda bir online müzayede düzenliyorlar. 90-130 arası eser satışa çıkıyor. Müzayede bir hafta sürüyor. Üye, eseri inceliyor, isterse teklif veriyor. Örneğin 100 TL teklif verdi. O eser ile ilgilenen diğer üyelere bu bilgi maili gidiyor. Bunun üzerine isteyen üye teklifi artıyor. Bu defa bu artış diğerlerine bilgi olarak gidiyor. Kişi istiyorsa teklifi artırıyor ya da orada bırakıyor. En yüksek teklifi veren eseri satın alıyor. Online'da özellikle son 10 dakika oldukça çekişmeli geçiyor. Üyeler ekrandaki geri sayım sayacı takip ediyorlar, ona göre karar veriyorlar.
SALON MÜZAYEDESİ İLE ONLINE MÜZAYEDE ARASINDAKİ 5 FARK
1- Salon müzayedesine seyirci olarak katılmak için herhangi bir prosedür yok. Müzayededen bir eser satın almak için kimlik bilgilerinizle müzayede şirketine başvurmanız yeterli. Online müzayedede ise galeriye üye olmak gerekiyor.
2- Salon müzayedesine en fazla 150 kişi katılabilir. Online müzayedede ise katılım çok daha yüksek olur. 10 binlere varan bir iletişim ağı söz konusu.
3-Müzayede esnasında satın almak istediğiniz eser için bayrak kaldırarak artırım yapabilirsiniz. Genelde artırım aralığı yüzde 10’dur. Online müzayedede ise artırım yapma süreniz bir hafta. Artırım yapma konusunda ise alıcılar özgürler.
4- Her iki müzayedede en yüksek fiyatı veren kişi eseri satın alır. Ancak salon müzayedesi yoluyla eserin satışını takiben en geç 35 gün içinde satış bedeli eser sahibine nakit olarak ödenir. Online müzayedede ise ödeme anlık ve istenirse taksitli olarak gerçekleşir.
5-Müzayelerde noter yetkilisi bulunur ve satışla ilgili kayıt işlemlerini tutar. Online müzayedede ise böyle bir prosedür yok. Galeri eseri alıcıya kargo eder.