Ya robotlar öldürürse…

Bir robot kontrolden çıktığında mevcut yasalar işe yarayacak mı? Üstelik uyuşturucu satarken yakalanan bir robot gündemdeyken… Gelecekte yalnızca teknoloji değişmeyecek, yasalar da akıl almaz hale gelecek.

Robotlar geçmiş dönemde Terminatör gibi filmlere konu olmuş popüler bir tema olarak dikkat çekti. Yakında karşımızda tam özerk bir teknoloji görmemiz mümkün olabilir. Bu sıra dışı teknoloji askeri alanlarda ve kolluk kuvvetlerinde kullanılmaya başlansa da kaza ve hata durumlarında şu an için suçlunun ve sorumlunun kim olacağı henüz tartışma konusu. Bir robot ya da yapa zeka kontrolden çıktığında mevcut toplum yasaları ve hukuk kurallarına tam olarak uymayan sorunlarla karşılaşılabilir mi? Bu sorunun cevabı net olarak evet!

İş süreçlerinde ve günlük yaşamda ileri bir teknoloji olarak ön plana çıkan robotların suç oranlarının da ileride tartışma götürmeyeceği aşikâr. Zira bir robotun uyuşturucu madde sattığı için tutuklandığı gündemdeyken…
Teknoloji kuşkusuz zorunlu yasalar ortaya çıkarıyor. Geçmişe bakıldığında; internet, sosyal medya, mobil teknolojiler, hatta akıllı telefonlar dramatik yeniliklerden yasal zorunlulukları ortaya çıkaran günlük teknolojilere dönüştü. Peki, robotlar da ilerleyen dönemde böyle mi olacak?

Burada hukuki sonuçları değerlendirmenin önemine işaret eden uzmanlar, akıllı makineleri tasarlayan, işleten, kuran ve satanların da yasal yükümlülüklere sahip olduğunu söyledi. Örneğin; cep telefonunuzda Cortana ve Siri gibi akıllı asistanlar varsa bile elbette tüzel bir kişinin sözleşmelerine uymuyor. Peki, gelecekte robotların özerk kararları zararlara ya da hasara yol açarsa ne olacak?
Ceza hukukunun iki önemli kavramı vardır. İlki, sorumluluk herhangi bir hareket ya da meydana gelen bir eksiklikten kaynaklanıyorsa ortaya çıkar. Örneğin, Google'ın şoförsüz arabası gibi fiziksel cihazlar, açıkça mülke zarar verme veya ölüm potansiyeline sahiptir, yazılımın fiziksel zarara neden olma potansiyeli vardır.
İkincisi, ceza hukuku, kişinin akli durumuna göre cezalandırılmasını söyler. Bu da genelde kasıtlı eylemlerin dikkatsiz olanlardan daha ağır cezalar alacağı anlamına gelir. Yani; bağımsız karar veren bir makinenin yasalar altında ele alınması bir sorun teşkil eder. İnsan olmayan bir şeyin niyetini nasıl gözlemleyebilirsiniz ve ceza hukuku ilkeleri çerçevesinde nasıl değerlendirirsiniz? İşte tüm mesele burada başlıyor!

Bazıları hala ne zaman ve hangi şartlarda tasarımcı ve üreticinin kullanıcıdan daha fazla sorumlu olacağı noktasında düşünüyor. Hiç düşünmeyin! Uzmanlar yasaların ve yapılacakların buna göre yeniden düzenlenmesi gerektiğini savunuyor. Mesela sürücüsüz bir araç yola çıktığında yolda insan ve makine arasındaki etkileşimleri ele almak için yasalarda önemli değişikliklerin yapılması gerektiğini ifade eden uzmanlar, doğrudan insan kontrolünü atlayan yeni teknolojilerin yaygınlaşmasıyla hata ve ceza konularının da yasalara daha uygun hale geleceğini savunuyor. En uç örnekler elbette bugün filmlerde görülse de yasal gerçeklerin kurguya bırakılmaması her şeyden önce büyük önem taşıyor.